Κρίσιμες εκλογές στα Σκόπια

Γράφει ο Νίκος Μέρτζος

Κρίσιμες βουλευτικές εκλογές διεξάγονται μεθαύριον Τετάρτη 15 Ιουλίου στο Κράτος των Σκοπίων. Είχαν προκηρυχθεί για τα μέσα Απριλίου αλλά....
ανεβλήθησαν τον Μάρτιο οπότε η χώρα είχε κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης υπό την πανδημία του κορωνοϊού που αποδείχθηκε δραματική και δεν έχει εξαλειφθεί ακόμη. Την 1η Ιουνίου ο αντιπρόεδρος του ΒΜΡO-DPMNE Βλάντο Μισαϊλόβσκι δήλωσε: «Σήμερα, η Μακεδονία βιώνει μια μαύρη Δευτέρα, πράγμα που σημαίνει έναν τεράστιο αριθμό νέων κρουσμάτων με covid-19 και ανθρώπων που έχουν χάσει τη ζωή τους. Έχουμε μια θανάσιμη ανωμαλία στην κοινωνία αλλά ο Ζόραν Ζάεφ μιλάει για εκλογές ενώ το μισό κόμμα του βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό».

Εντέλει οι πολιτικοί Αρχηγοί όρισαν τις εκλογές εργάσιμη ημέρα Τετάρτη 15 Ιουλίου και σύντομη προεκλογική περίοδο 15 ημερών ώστε να προλάβουν μια τυχόν αντεπίθεση της πανδημίας. Ωστόσο, πέραν από τα αποτελέσματά τους, οι εκλογές φώτισαν πάλι τα δομικά προβλήματα της χώρας:

1ον Οι εκλογικοί κατάλογοι δεν έχουν ελεγχθεί ούτε έχει διεξαχθεί γενική απογραφή του πληθυσμού υπό την εγγύηση διεθνών παρατηρητών ενώ η οικονομική κρίση οδήγησε σε μετανάστευση το περίπου 25% των οικονομικά ενεργών πολιτών.

2ον Κατά τα τελευταία 25 χρόνια ο πληθυσμός μειώνεται δραματικά καθώς κάθε χρόνο από το 1994 οι θάνατοι αυξάνονται και παράλληλα οι γεννήσεις μειώνονται. Σε έναν συνολικό πληθυσμό δύο περίπου εκατομμυρίων πολιτών μεταξύ 1994-2019 σημειώθηκαν 11.576 λιγότερες γεννήσεις και πέθαναν 4.797 περισσότερα άτομα. Οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών αντιστοιχούν στο 16% έως 18% του πληθυσμού.

3ον Η δημογραφική εξέλιξη μεταβάλλει δραματικά σε βάθος χρόνου τους συσχετισμούς δυνάμεων ανάμεσα στις διάφορες εθνότητες του κατ’ εξοχήν πολυεθνικού πληθυσμού καθώς οι Αλβανοί παρουσιάζουν τριπλάσιο δείκτη γεννήσεων σε σχέση με τους Σλάβους. Με την ένοπλη εξέγερσή τους το 2000 αναγορεύθηκαν δεύτερη εθνική συνιστώσα, μετέχουν υποχρεωτικά σε κάθε κυβέρνηση, κατέλαβαν ύπατα αξιώματα, καθιέρωσαν δεύτερη επίσημη γλώσσα του Κράτους την αλβανική και το 2017 εξέλεξαν πρώτο Αλβανό Πρόεδρο της Βουλής τον Μούσα Ταλάτ Τζαφέρι, άλλοτε αναπληρωτή Πρωθυπουργό του Γκρούεφσκι. Τώρα απαιτούν και Αλβανό Πρωθυπουργό. Στις 6 Ιουνίου ο Αλί Αχμέτι, αρχηγός του μεγαλυτέρου αλβανικού κόμματος DUI, διεκήρυξε: «Οι Αλβανοί έχουμε γλωσσική ισότητα, τρία Πανεπιστήμια, σχολεία, νοσοκομεία, νηπιαγωγεία και ιδρύματα Αλβανικής γλώσσας. Διοικήσαμε ως Αλβανοί πολίτες το Κοινοβούλιο, τα Υπουργεία Άμυνας και Εσωτερικών, τον Συνήγορο του Πολίτη, την Γενική Εισαγγελία, το Ανώτατο και το Συνταγματικό Δικαστήριο, αλλά τώρα ήρθε η ώρα για κάτι μεγαλύτερο: έναν Αλβανό Πρωθυπουργό». Από την άλλη πλευρά η Αλβανία έχει αναγνωρίσει επίσημα «μακεδονική» μειονότητα η οποία μάλιστα διαθέτει το κόμμα Μακεδονική Συμμαχία για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση που εξέλεξε βουλευτή τον Βασίλ Στεργιόβσκι. Αυτόν υποδέχθηκε ο Πρόεδρος των Σκοπίων Στέβο Πενταρόβσκι στα μέσα Μαΐου απαντώντας έμμεσα στις αξιώσεις του DUI.

4ον Χάρις στην Συμφωνία των Πρεσπών η χώρα αποτελεί πλέον το 30ό μέλος του ΝΑΤΟ και από τις 30 Μαρτίου η σημαία της κυματίζει μπροστά στο Γενικό Στρατηγείο του στις Βρυξέλλες ενώ η Ελλάδα ανέλαβε ήδη τον έλεγχο του εναερίου χώρου της εκτοπίζοντας την Τουρκία. Τούτο προκάλεσε αντιδράσεις στα Σκόπια. Στις 5 Ιουνίου φέτος ο πρώην πρέσβης Ρίστο Νίκοβσκι δήλωσε: «Αποδεχόμενη την προστασία της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας η Μακεδονία έκανε μια σημαντική παραχώρηση της στην Ελλάδα. Καθ 'όλη τη διάρκεια της ανεξαρτησίας μας, ο μεγαλύτερος φίλος της χώρας ήταν η Τουρκία, η οποία μας έδωσε μεγάλη υποστήριξη. Ήταν λογικό να δώσουμε τον ρόλο του προστάτη του εναέριου χώρου μας στην Τουρκία. Η Άγκυρα το περίμενε αυτό. Η Μακεδονία δεν έχει να κερδίσει τίποτα από την ελληνική προστασία του εναερίου χώρου της». Και ο πολιτικός αναλυτής Γιόβε Κεκενόβσκι τόνισε: «Με την Συμφωνία των Πρεσπών οι Έλληνες έλαβαν άδεια για πτήσεις πάνω από τον εναέριο χώρο μας. Εμείς ορκιζόμασταν στην Τουρκία και αποδείχθηκε ότι ήλθε η Ελλάδα». Εδώ, ωστόσο, τον Ιούνιο σημειώθηκε η πρώτη εμπλοκή με την Ελλάδα. Στα έγγραφα της Συμμαχίας οι χώρες σημειώνονται με τα ακρωνύμιά τους και τα Σκόπια έπρεπε να εγγραφούν ως RNM -Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας- αλλά αυτά έγραψαν ΜΚ-Μακεδονία- και η Αθήνα αντέδρασε έντονα στο παρασκήνιο.

5ον Η πολυπόθητη έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. αναμένεται τον Σεπτέμβριο και σε κάθε σημείο αυτών η Ελλάδα θα προβάλει βέτο αν τυχόν τα Σκόπια παραβιάσουν την Συμφωνία των Πρεσπών όπως ήδη προειδοποίησε ο Πρωθυπουργός της Κυριάκος Μητσοτάκης. Ανάλογη προειδοποίηση απηύθυνε και η Βουλγαρία για την πιστή τήρηση της Συμφωνίας Καλής Γειτονίας με τα Σκόπια. Και εδώ τα πράγματα περιπλέκονται σοβαρά διότι η Σόφια εντείνει τις απαιτήσεις της. Η Συμφωνία Καλής Γειτονίας ορίζει ότι οι δύο χώρες έχουν κοινούς εθνικούς ήρωες, εορτάζουν κοινές εθνικές επετείους και μια κοινή Επιτροπή Ειδικών Επιστημόνων θα αναθεωρήσει τα σχολικά βιβλία σε όσα σημεία τους θίγουν την άλλη χώρα. Η Σόφια την κατήργησε όταν τα Σκόπια απέρριψαν τις απαιτήσεις της ότι η γλώσσα των Σκοπίων είναι παραλλαγή της βουλγαρικής και οι Σλάβοι πολίτες τους Βούλγαροι. Τέλη Μαΐου φέτος η κρίση οξύνθηκε όταν κατά την εορτή των Θεσσαλονικέων Κυρίλλου και Μεθοδίου η Σόφια διεκήρυξε ότι οι Φωτιστές των Σλάβων ήσαν Βούλγαροι και διέδωσαν σε όλον τον σλαβικό κόσμο την βουλγαρική γλώσσα και γραφή. Μάλιστα η Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών εξέδωσε πρόσφατα το βιβλίο «Για την επίσημη γλώσσα της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας» που διατυπώνει όλες τις παραπάνω θέσεις. Ήδη από τον Μάρτιο Βούλγαροι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι, εάν οι θέσεις τους αυτές δεν γίνουν δεκτές, η Βουλγαρία θα προβάλει βέτο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις των Σκοπίων με την Ε.Ε. Σάλος και αγωνία στα Σκόπια.

Αντίθετα η Ελλάδα, παρ’ ότι δεν εγκαταλείπει τα δικαιώματά της και την Ιστορία της, δεν αντιδρά προς το παρόν όταν για προεκλογικούς λόγους οι πολιτικοί των Σκοπίων φαλκιδεύουν την Συμφωνία των Πρεσπών και αυτό το αναθεωρημένο Σύνταγμά τους ισχυριζόμενοι ότι η Αθήνα αποδέχθηκε δήθεν την «μακεδονική ταυτότητα και γλώσσα». Φέτος η κυβέρνηση των Σκοπίων γιόρτασε επίσημα την 2η επέτειο των Πρεσπών και η Ευρώπη έδειξε πανηγυρικά την προτίμησή της προς τον Ζόραν Ζάεφ στον οποίον το Ίδρυμα Friedrich Ebert απένειμε το ομώνυμο Βραβείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 2020 για τη Συμφωνία των Πρεσπών «και τις προσπάθειές του για ένα ευρωπαϊκό μέλλον και μια ελεύθερη και ανοιχτή κοινωνία».

6ον Η πανδημία του κορωνοϊού έπληξε βαριά την οικονομία της μικρής φτωχής χώρας και είναι άγνωστον πόσο θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης προέβλεψε ότι φέτος το ΑΕΠ των Σκοπίων θα μειωθεί κατά 3,5% αλλά το 2022 θα αυξηθεί κατά 5,5%. Σύμφωνα με τη Κρατική Στατιστική Υπηρεσίας οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 8,1% και κατά 33,5% η βιομηχανική παραγωγή τον Απρίλιο ενώ το έλλειμμα του Προϋπολογισμού ανέρχονταν στο 6,8% του ΑΕΠ οπότε η χώρα εξέδωσε το έβδομο ευρωομόλογο ύψους 700.000.000€ με επιτόκιο είναι 3,675% και δανείσθηκε 176.000.000€ από το οποίο είναι το δεύτερο χαμηλότερο επιτόκιο μετά την έκδοση του Ευρωομολόγου το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, 140.000.000€ από την Παγκόσμια Τράπεζα και 160.000.000€ από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αυτά τα καυτά ζητήματα θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση συνασπισμού που ο εμπερίστατος γειτονικός μας Λαός θα εκλέξει την Τετάρτη.

Ν.Ι.Μέρτζος