Γράφει ο Σωτήριος Καλαμίτσης
Δεν χρειάζεται να γράψω τίποτε εγώ. Διαβάστε και αναλογισθείτε, ότι αυτοί οι άνθρωποι διδάσκουν τα παιδιά μας.
Ο … καθηγητής Παρασκευόπουλος εξηγεί στη Βουλή, γιατί δεν πρέπει να ιδρύονται ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά Πανεπιστήμια.
«Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι το τυπικό, τι αναφέρεται, το θέμα είναι ποιος ελέγχει. Κι αυτό το οποίο σας λέω ακριβώς το είχα διαβάσει πριν από πολλά χρόνια -και το θυμήθηκα τώρα ασχολούμενος με το θέμα- στον Αμάρτια Σεν, τον γνωρίζετε όλοι και ως οικονομολόγο και ως φιλόσοφο βέβαια, με κοινωνική ευαισθησία, ο οποίος στις παραδόσεις του Ντιούι το 1984 έγραφε και ήταν δημοσιευμένο στον Τύπο το κείμενό του ότι ο ακαδημαϊκός αυτοπροσδιορισμός, ο οποίος είναι όρος της παραγωγής και της μετάδοσης της γνώσης, προϋποθέτει την ανεξαρτησία του πανεπιστημίου από τον φορέα ο οποίος το ελέγχει. Στη γλώσσα του Αμάρτια Σεν: «agency freedom».
Γιατί, εάν δεν υπάρχει «agency freedom», εάν δεν υπάρχει ανεξαρτησία, ελευθερία σε σχέση με τον φορέα ο οποίος ελέγχει το πανεπιστήμιο, τότε το ακαδημαϊκό έργο δεν έχει αποτελεσματικότητα, που είναι η δεύτερη αρχή την οποία εισάγει ως απαραίτητη για τη λειτουργία ενός πανεπιστημίου ανεξαρτήτως άλλων επιθέτων ο Αμάρτια Σεν.
Τώρα, περνώντας στα επιχειρήματα τα οποία πρέπει να πούμε για το θέμα, θα έλεγα πρώτα απ’ όλα το εξής.
Σήμερα, το να έχουμε την ανώτατη εκπαίδευση δημόσια, δεν είναι μόνο για τη χώρα μας, αλλά για όλη τη γη, όχι απλώς αναγκαίο, αλλά ζωτικό, γιατί; Διότι εδώ και μερικά χρόνια, η οικουμένη, ο πληθυσμός για πρώτη φορά συνειδητοποιεί την πιθανότητα η Γη να καταστραφεί ή, εάν θέλετε, να αυτοκαταστραφεί.
Γιατί; Διότι έχουμε ενδεχομένως την υπερθέρμανση, μπορεί να έχουμε ένα πυρηνικό ατύχημα. Και για πρώτη φορά μπορεί να καταστραφεί όλη η Γη.
Ο άνθρωπος έζησε χιλιετίες χωρίς καν στο βάθος της σκέψης του μυαλού του να υπάρχει η πιθανότητα η Γη στο σύνολό της να καταστραφεί. Κι αυτός ο οποίος μπορεί να συμβάλει στην αποτροπή είναι αυτός ο οποίος θα έχει τα εργαλεία γνώσης να δει πού πηγαίνει μια δραστηριότητα, εάν είναι βλαπτική ή εάν δεν είναι, και πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί.
Επομένως, οι γνώσεις αυτή τη στιγμή για την επιβίωση της Γης είναι απολύτως αναγκαίες.
Το θέμα είναι ποιος μπορεί να παράσχει αυτές τις γνώσεις. Μόνο αυτός ο οποίος εγγυάται ανιδιοτέλεια.
Ο ιδιώτης είναι προτιμότερος εδώ ή το Δημόσιο;
Δεν υπάρχει αμφιβολία εδώ ότι η ιδιωτική επιχείρηση, αυτή η κερδοσκοπική επιχείρηση, δεν μπορεί να υπερβεί τα συμφέροντα των χρηματοδοτών.
Ο χρηματοδότης δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει μια έρευνα που να δείχνει ότι οι δικές του δραστηριότητες είναι επιβλαβείς ή ότι για παράδειγμα τα τεχνολογικά του προϊόντα έχουν επικίνδυνες ακτινοβολίες.
Πρέπει να πάψει να τα παράγει και να πάψει να έχει οικονομικές δυνατότητες.
Δεν μπορεί να το ζητήσει από το πανεπιστήμιο αυτός ο ιδιώτης, όπως δεν μπορεί να ζητήσει την παραγωγή μιας οικολογικής σκέψης, η οποία θα καταλήξει στο να οριοθετούνται τα κέρδη, επειδή θα χρειάζονται δαπάνες για φίλτρα και για άλλους μηχανισμούς οι οποίοι θα αποκλείουν κάποιους ρύπους.
Πέρα από αυτό, θα έλεγα ότι ο ιδιώτης δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα ως χορηγός ενός πανεπιστημίου και για την παραγωγή γνώσης η οποία εξίσου ευνοεί και τους οικονομικούς αντιπάλους εξίσου και τα δικά του ενδιαφέροντα.
Κατά βάση ενδιαφέρεται για την παραγωγή γνώσης εφαρμογής των δικών του επιχειρήσεων.
Ισχύει αυτό στο Δημόσιο;
Όχι, βέβαια.
Όσοι από εμάς έχουμε περάσει από δημόσιο πανεπιστήμιο ως διδάσκοντες, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ουδέποτε το κράτος, το «κακό» κράτος των νεοφιλελεύθερων μας υπαγόρευσε τι θα πούμε και τι δεν θα πούμε.
Υπάρχουν και πολιτικοί επιστήμονες, οι οποίοι διδάσκουν και αναπτύσσουν και διάφορες διδασκαλίες, οι οποίες είναι κατά του κράτους.
Δεν τους ελέγχει ποτέ το Δημόσιο-εργοδότης για το τι θα πούνε. Μόνο στο δημόσιο πανεπιστήμιο υπάρχει ελευθερία σκέψης, ελευθερία παραγωγής γνώσης και ελευθερία μετάδοσης γνώσης με την εκπαίδευση.
Δεύτερο που θα ήθελα να πω είναι ότι ένα επιχείρημα είναι ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο οδηγεί σε έναν εξισωτισμό, όλοι να μπουν μέσα, και έτσι υποβαθμίζεται ή πνίγεται, αν θέλετε, η αριστεία.
Κοιτάξτε, το θέμα της αριστείας βέβαια είναι αρχέγονο, ο Σωκράτης υπό συνθήκες δημοκρατίας αναφερόταν σε αυτό ήδη.
Θέλω, όμως, να προσέξουμε λίγο την αριστοτελική προσέγγιση.
Τι λέει ο Αριστοτέλης στα «Μεταφυσικά», στο κεφάλαιο Α΄ έλασσον;
Ότι ένας άνθρωπος μόνος του δεν μπορεί να βρει την αλήθεια.
Όλοι μαζί, πολλοί μαζί, αν συζητήσουν, και αν ο καθένας βάλει το λιθαράκι του, κάπου καταλήγουν.
Όλοι το ξέρουμε.
Κάνουμε συσκέψεις, κάνουμε συμβούλια και βγαίνουμε με κάποιες καλές απόψεις, τις οποίες μόνοι μας δεν θα μπορούσαμε να φτάσουμε, γιατί δεν έχουμε και διασταύρωση γνώσεων από διάφορες πλευρές.
Η επιστήμη λοιπόν χρειάζεται τον ανοιχτό διάλογο, τον διάλογο στον οποίο να μπορούν να μετέχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι από τον πληθυσμό, χωρίς όρια τα οποία να βάζει η οικονομική κατάσταση ή οτιδήποτε άλλο.
Όταν η γνώση εξ αρχής αντιμετωπίζεται ως προνόμιο των αρίστων, τότε αυτή η συνθήκη της παραγωγής γνώσης και αλήθειας αποδυναμώνεται.
Δηλαδή η αριστεία είναι αξία βεβαίως, αγαθό, αλλά είναι προϊόν της ανοικτής διαβούλευσης, προϊόν της δημοκρατίας και της ισότητας και όχι αντίπαλός τους.
Αυτό διασφαλίζει το δημόσιο πανεπιστήμιο.
Βεβαίως, να πω ότι η αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων είναι λειτουργικά αναγκαία και για την παραγωγή της γνώσης και ως προς τη δημοκρατία, δηλαδή η αυτοδιοίκηση του πανεπιστημίου είναι το εργαλείο το οποίο διασφαλίζει την ώσμωση της αξιοκρατίας, της αριστείας, της καλής κατάρτισης αλλά και των δημοκρατικών κανόνων.
Η Σύγκλητος είναι ένα όργανο «αριστούργημα» επιτρέψτε μου να πω, στο οποίο τα μέλη είναι όλα εκλεγμένα από την αντίστοιχη ειδικότητα, από το αντίστοιχο τμήμα -τα τμήματα στέλνουν τους καλύτερους εκεί βέβαια, δεν θέλουν να τους εκπροσωπεί κάποιος τον οποίο δεν πιστεύουν- και το οποίο, έχοντας ανθρώπους που είναι γνώστες από διάφορες περιοχές, πανεπιστήμιο είναι, στη συνέχεια με ψήφο, με πλειοψηφία και με όρους εκπροσώπησης όλων των μελών μπορεί να παράγει αποφάσεις και να διαχειρίζεται, να διοικεί την παραγωγή της γνώσης. Αυτό δεν μπορεί να το κάνει ο χώρος της κερδοσκοπίας.
Πρέπει μάλιστα να πω ότι αντιστρόφως, η πολιτική της υπαγωγής του πανεπιστημίου στα ιδιωτικά αγοραία συμφέροντα βλάπτει ακριβώς αυτήν τη διαδικασία, διότι ο νεοφιλελευθερισμός, θέλοντας να ανοίξει χώρο στην ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση, σε μεγάλο βαθμό έχει υποθάλψει τη συρρίκνωση των πανεπιστημιακών υποδομών, είτε αυτές είναι εξοπλισμοί είτε είναι φοιτητικές λέσχες είτε είναι φοιτητικές εστίες, και έχει βρει ακριβώς ως πρόσχημα για τη συρρίκνωση αυτών των υποδομών τον θεσμό της αριστείας.
Διότι τι λέγεται;
Να χορηγούνται όλα αυτά τα προνόμια σε κάποιους ανθρώπους για να βοηθιούνται.
Όχι σε όλους όμως, στους άριστους.
Διότι τι λέγεται; Να χορηγούνται όλα αυτά τα προνόμια σε κάποιους ανθρώπους, να βοηθούνται, όχι σε όλους όμως, αλλά στους άριστους, δηλαδή να δαπανούμε λίγα χρήματα, να τα προσφέρουμε αυτά μόνο σε λίγους και αυτά που πρώτα προσφέρονταν σε όλους τους φοιτητές, να προσφέρονται σήμερα μόνο στους αρίστους.
Βέβαια, ας μην παραβλέψουμε ότι η αλυσίδα «αριστεία», στη συνέχεια «ευρεσιτεχνία» -γιατί εκεί πηγαίνουμε με τις ερευνητικές πατέντες- «πνευματική ιδιοκτησία» και «αποκλειστική εκμετάλλευση», αυτή η αλυσίδα, η οποία ιδρύεται στον ιδιωτικό χώρο για τα προϊόντα της έρευνας, τροφοδοτεί μεν τα αγοραία κέρδη, αλλά αποκλείει τους λαούς από τις κοινωφελείς γνώσεις.
Πέμπτον, σήμερα οι μη έχοντες είναι πολλοί και τα δίδακτρα θα απέκλειαν πολλούς νέους από τη δυνατότητα να σπουδάσουν.
Ο νεοφιλελευθερισμός εδώ προέτεινε ως φάρμακο τα δάνεια, προκειμένου να μπορούν να καταβάλουν τα δίδακτρα οι φοιτητές, αλλά πλέον έχουν περάσει χρόνια που ξεκίνησε αυτή η πολιτική και όπου ξεκίνησε, έχουμε σήμερα το προϊόν της, όπου νέοι που ξεκινούν τη σταδιοδρομία τους, όταν πάρουν το πτυχίο τους είναι υπερχρεωμένοι και δεν μπορούν να σταθούν στα πόδια τους ακριβώς διότι πρέπει να πληρώνουν τα χρέη, τα οποία δημιούργησαν προκειμένου να σπουδάσουν.
Θα πω δυο λόγια και μια σκέψη ακόμα. Κύριε Πρόεδρε, νομίζω ότι σε δύο λεπτά θα έχω τελειώσει.
Πιστεύω ότι θα ήταν χρήσιμο με το Σύνταγμά μας να συνδεθεί κάπως και μια έννοια, η οποία αποτελεί ένα ελληνικό μόρφωμα.
Είναι η έννοια της επιείκειας. Νομίζω ότι πολλές φορές όλοι έχουμε γίνει μάρτυρες ορισμένων δυσκολιών, τις οποίες προκαλεί η ακαμψία των κανόνων.
Τώρα τελευταία είδαμε το παράδειγμα με την καθαρίστρια στην οποία επιβλήθηκε μια ποινή, η οποία προφανώς ήταν υπέρογκη. Πολλές φορές έχουν γίνει γνωστά περιστατικά όπου για οφειλές ενός ευρώ ή ενός δέκατου του ευρώ μπορεί κάποιος να μην μπορεί να πάρει φορολογική ενημερότητα ή μπορεί να αντιμετωπίζει μια κατάσχεση. Έχουμε γίνει πολλές φορές μάρτυρες και γίνεται ο ελληνικός πληθυσμός μάρτυρας περιπτώσεων όπου ο κανόνας, όντας άκαμπτος, γίνεται μη ανθρώπινος και δυσλειτουργεί.
Οι αρχαίοι ημών το είχαν δει.
Πάλι τον Αριστοτέλη θα επικαλεστώ.
Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι ο κανόνας γίνεται με βάση τα γενικώς ισχύοντα, τα γενικώς γνωστά, αλλά σε ειδική περίπτωση μπορεί να μην ταιριάζει και να δυσλειτουργεί.
Εκεί πρέπει να τον διορθώνουμε με την επιείκεια.
Τι είναι επιείκεια;
Είναι το να σταθμίσουμε και τις ιδιομορφίες της περιπτώσεως και να τις κρίνουμε με τα γενικά, τα οποία γνωρίζουμε.
Η έννοια αυτή, αν εισαχθεί στο Σύνταγμα, θα λέει ότι στη χειρότερη περίπτωση δεν θα βλάψει σε τίποτα, απλώς θα μείνει ανεφάρμοστη.
Στην καλύτερη περίπτωση, όμως, νομίζω ότι μπορεί να δώσει λύσεις σε πάρα πολλά προβλήματα, να βελτιώσει τις σχέσεις της διοίκησης με τον πολίτη και επίσης μέσω της νομολογίας να οδηγήσει σε μια καλύτερη απονομή δικαιοσύνης. «Βέλτιον δίκαιον» την έλεγε και ο ίδιος ο Αριστοτέλης.»
Και τα ΕΛΚΕ κύριε των καθηγητάδων που έχουν και επιχειρηματική δραστηριότητα;
Εκείνος ο εισαγγελέας τί έκανε με το φαγοπότι στο ΑΠΘ του κ. Παρασκευόπουλου; Ή μήπως το τακτοποίησε το θέμα ο κ. Γαβρόγλου, όπως είχε υποσχεθεί την 21.04.2017;
«Δεν έχουν καμία απολύτως ευθύνη οι πρυτάνεις» για τις ανείσπρακτες εισφορές υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ).
Αυτό υπογράμμισε ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Κώστας Γαβρόγλου, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων «Πρακτορείο 104,9 FM».
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, με αφορμή τις ποινικές διώξεις για ανείσπρακτες οφειλές 37 εκατ. ευρώ στον ΕΛΚΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), ο κ. Γαβρόγλου τόνισε: «Θεωρούμε ότι είναι μία γραφειοκρατική διαδικασία, που ορισμένοι δικαστικοί λειτουργοί -δεν καταλαβαίνω για ποιον λόγο- οδηγούν στα δικαστήρια τους πρυτάνεις, που καμιά απολύτως ευθύνη δεν έχουν γι' αυτά τα ζητήματα».
Υπογράμμισε, δε, ότι στο νόμο που θα ψηφιστεί στα τέλη Μαΐου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, «θα ψηφίσουμε και μία διάταξη, που όχι μόνο θεωρεί ότι οι πρυτάνεις δεν έχουν καμία απολύτως ευθύνη, αλλά θα πρέπει να προστατεύσουμε και τους πρυτάνεις, τους αντιπρυτάνεις από τέτοιου είδους καταστάσεις, γιατί σε λίγο κανένας σοβαρός άνθρωπος δεν θα θέλει να βάλει υποψηφιότητα γι' αυτά τα αξιώματα».
«Θα παρακαλούσα, λοιπόν, τους εισαγγελείς να μην προχωρήσουν», σημείωσε ο κ. Γαβρόγλου και πρόσθεσε: «Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ότι δεν υπάρχει μια καθολική δίωξη. Είναι εντοπισμένα.
Εν πάση περιπτώσει, νομικά θα κατοχυρώσουμε και τους τωρινούς πρυτάνεις αλλά και στο μέλλον να μην γίνονται τέτοια πράγματα».
(ΑΠΕ-ΜΠΕ)
Εν πάση περιπτώσει, νομικά θα κατοχυρώσουμε και τους τωρινούς πρυτάνεις αλλά και στο μέλλον να μην γίνονται τέτοια πράγματα».
(ΑΠΕ-ΜΠΕ)
Σώτος
