Το τηλέφωνο είχε χτυπήσει λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Τα δύο πιτσιρίκια άκουγαν έντρομα τη συνομιλία. Η μάνα τους είχε χλομιάσει. Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν η αδερφή της. Εργαζόμενη στο σταθμό φόρτωσης των Ελληνικών Διυλιστηρίων Ασπροπύργου (ΕΛΔΑ ΑΕ), στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, ακριβώς δίπλα στην "Jet Oil", της οποίας οι πετρελαιοδεξαμενές είχαν πιάσει φωτιά.
-Κι εσύ; Τί θα κάνεις;
Θα έμενε εκεί, να βοηθήσει όπως μπορούσε. Ήταν το έτος 1986, Φεβρουάριος, 30 χρόνια πριν. Η φωτιά ξεκίνησε στις 24/2, διήρκεσε επτά ημέρες και ο ουρανός παρέμεινε επί πολλά 24ωρα σκεπασμένος με τεράστια σύννεφα καπνού.
Η Θεσσαλονίκη ζούσε το μεγαλύτερο βιομηχανικό ατύχημα στην ιστορία της Ελλάδας. Εάν, δε, η φωτιά είχε φτάσει στην κοντινή δεξαμενή αμμωνίας της Sing (Σινγκ), η ιστορία δεν θα είχε καταγράψει μόνο ένα βιομηχανικό ατύχημα, αλλά ενδεχομένως την καταστροφή μέρους της ίδιας της Θεσσαλονίκης.
Στη διάρκεια της πυρκαγιάς, τραυματίστηκαν 11 πυροσβέστες, ενώ η ατμόσφαιρα δεχόταν επί μέρες χημικούς ρύπους από την καύση των καυσίμων. Όπως υποστηρίζουν πολλές πλευρές, η φωτιά δεν θα είχε ποτέ ξεσπάσει ή θα είχε ελεγχθεί άμεσα, αν υπήρχαν επαρκή μέτρα πυρασφάλειας στις εγκαταστάσεις.
«Πηδούσαν στα φρεάτια για να προστατευτούν»
«Εκείνο το βράδυ φοβήθηκα ότι θα πεθάνω. Ότι θα καώ ζωντανή. Παντού υπήρχε φωτιά, στον ουρανό, στη γη, ακόμη και στο νερό. Δεν θα ξεχάσω τον ήχο που έκαναν οι σειρήνες πυρασφάλειας. Σε κάποια στιγμή, οι συνάδελφοι που δούλευαν στο "κανονάκι" πυρόσβεσης, στα σύνορα με τη Jet Oil, άρχισαν να τρέχουν προς τη θάλασσα. Ένιωσαν ότι είχαν πάρει φωτιά, έτσι είπαν αργότερα. Είδα ανθρώπους να πηδούν μέσα στα φρεάτια για να προστατευτούν», θυμάται η Νίκη Φωτιάδου, 60 ετών σήμερα, η γυναίκα που τότε, το 1986, είχε τηλεφωνήσει στην αδερφή της, να την ενημερώσει για τις εξελίξεις.
«Φοβήθηκα ότι το πρόσωπό μου κάηκε από το ωστικό κύμα»
Η ίδια είχε μείνει στο γραφείο της να σηκώνει τα τηλέφωνα, να επικοινωνεί με τον έξω κόσμο, να ειδοποιεί τους αρμοδίους, όταν χρειαζόταν, μέχρι που ο τότε Διευθυντής Παραγωγής και Εκμετάλλευσης των ΕΛΔΑ, Ανδρέας Τζούρος, την έβγαλε έξω.
«Όταν έγινε η μεγάλη έκρηξη, στη δεξαμενή D8, η οποία σημειωτέον είχε μέσα 50 τόνους αργού πετρελαίου, τα τζάμια του κτιρίου θρυμματίστηκαν από το ωστικό κύμα. Όλα μου τα πράγματα τινάχτηκαν πάνω και σκορπίστηκαν. Φοβήθηκα ότι το πρόσωπό μου έχει καεί», θυμάται.
Σύμφωνα με την ίδια, πολλά είχαν ειπωθεί τότε για τις ελλείψεις στα μέτρα πυρασφάλειας στις εγκαταστάσεις της Jet Oil, αλλά και για το γεγονός ότι για την κατάσβεση χρησιμοποιήθηκε αρχικά νερό, «ενώ είναι γνωστό ότι τα καύσιμα σβήνουν με αφρό».
Εντός των εγκαταστάσεων της ΕΛΔΑ, όμως, τα αυτόματα συστήματα πυρόσβεσης έριχναν συνέχεια αφρό, οπότε η φωτιά δεν εξαπλώθηκε στις εγκαταστάσεις του σταθμού.
«Ακόμη κι αν πλήρωνα όσο-όσο δεν θα ζούσα τόσο ακραία εμπειρία»
Όπως όλες οι κρίσεις, έτσι και εκείνη "γέννησε" τους ήρωες της, ανάμεσα στους εκατοντάδες πυροσβέστες (750, με 60 οχήματα), στρατιώτες, στελέχη της πολεμικής αεροπορίας, της νομαρχίας, του δήμου και του ΟΛΘ και εργαζομένους στις εγκαταστάσεις, που πάλεψαν με τη φωτιά.
Ανάμεσα σ' αυτούς, που η κα Φωτιάδου χαρακτηρίζει ήρωες, και ο τότε γενικός διευθυντής της ΕΛΔΑ, Αθανάσιος Καραχάλιος, ο οποίος κατέφθασε από την Αθήνα την πρώτη μέρα της πυρκαγιάς και στις 27/2, βλέποντας ότι η φωτιά πλησίαζε επικίνδυνα στη δεξαμενή αμμωνίας, πήγε επιτόπου και κάλεσε όσους συναδέλφους το επιθυμούσαν να τον ακολουθήσουν.
«Μαζί τους πήγε και κάποιος Νίκος Παπαδόπουλος, αν θυμάμαι καλά το όνομα, της αεροπορίας και, με το μόνο όχημα πυρόσβεσης της αεροπορίας, η ομάδα μπήκε κυριολεκτικά μέσα στις φλόγες και κατέβαλε κάθε ανθρωπίνως δυνατή προσπάθεια για να κόψει το δρόμο της φωτιάς προς τη δεξαμενή της αμμωνίας. Ήταν απίστευτη η τόλμη αυτών των ανθρώπων», θυμάται η κα Φωτιάδου.
Πώς νιώθει για όλο αυτό που έζησε 30 χρόνια πριν; Η απάντηση αφοπλιστική: «Αυτό που έζησα, δεν θα δεχόμουν να το ζήσω ακόμη κι αν με πλήρωναν. Κι από την άλλη, ακόμη κι αν πλήρωνα όσο-όσο, δεν θα μπορούσα να έχω ζήσει άλλη εμπειρία τόσο έντονη, τόσο ακραία, όπως αυτή, στη ζωή μου»...
Ξενυχτούσαν στα πάρκα ή εγκατέλειπαν τη Θεσσαλονίκη
Όσοι έζησαν την εμπειρία, τη θυμούνται «σαν να ήταν χθες». Εκατοντάδες άνθρωποι ξενυχτούσαν τρομοκρατημένοι στα πάρκα, ενώ τη νύχτα της μεγάλης έκρηξης της δεξαμενής, ουρές αυτοκινήτων σχηματίστηκαν στις εξόδους της πόλης.
Έφευγαν γιατί φοβόντουσαν αυτό που θα γινόταν αν η φωτιά έφτανε στην αμμωνία.
«Οι άνθρωποι ήταν τρομοκρατημένοι για ακόμη ένα λόγο. Ακουγόταν στα πηγαδάκια, δεν ξέρω αν ήταν αλήθεια, ότι οι αγωγοί των διυλιστηρίων ενώνονταν υπογείως με πρατήρια βενζίνης και μονάδες υγραερίου. Φαντάζεσαι να πήγαινε η φωτιά σε τόσα σημεία της πόλης και ιδίως στο υγραέριο; Εκείνο το ατύχημα δεν το νιώθαμε σαν κάτι που περιορίζεται μέσα στα όρια μιας βιομηχανίας. Το νιώθαμε να μας απειλεί ευθέως, εγώ τουλάχιστον έτσι το ένιωθα», θυμάται η 68χρονη σήμερα Ε.Γ., που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία της.
Ν. Πέντζος: Να πάψουμε να εξυπηρετούμε μικροσυμφέροντα
Σημαντικές βελτιώσεις στα μέτρα και κανόνες ασφάλειας εισήχθησαν στην ελληνική νομοθεσία μετά το ατύχημα της Jet Οil, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ), Νίκο Πέντζο.
Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, μετά το ατύχημα οι κοινοτικές οδηγίες Seveso συμπεριλήφθηκαν στην εθνική νομοθεσία και η ενσωμάτωσή τους επέβαλε πιο αυστηρούς όρους για την ασφαλή λειτουργία των βιομηχανιών στην Ελλάδα. Επίσης, επιβλήθηκαν τα σχέδια έκτακτης ανάγκης και αυξήθηκαν οι ασκήσεις ετοιμότητας.
«Εκείνο που θα πρέπει να αλλάξει, για να μην έχουμε επανάληψη του προ 25ετίας ατυχήματος στη Jet Oil, είναι η νοοτροπία μας. Πρέπει να πάψουμε, ως κοινωνία και ως κράτος, να εξυπηρετούμε τοπικά μικροσυμφέροντα, που εκφράζονται, κυρίως, με την πολεοδόμηση εκτάσεων πλησίον επιχειρήσεων που εμπίπτουν στην οδηγία περί βιομηχανικών ατυχημάτων μεγάλης έκτασης», κατέληξε.
Μικρό ιστορικό
Η φωτιά ξεκίνησε στη μία το μεσημέρι της 24ης Φεβρουαρίου 1986, από εργασίες οξυγονοκόλλησης. Στις 2, η πρώτη δεξαμενή, που ήδη καιγόταν, εξερράγη, με αποτέλεσμα η φωτιά να εξαπλωθεί και σε παρακείμενη. Το βράδυ της 27ης προς 28η Φεβρουαρίου, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, γίνεται η μεγάλη έκρηξη στη δεξαμενή 8, με αποτέλεσμα λίγο αργότερα να φλέγονται όλες.
Οι μέρες που ακολουθούν χαρακτηρίζονται από νέες εκρήξεις, μικρότερες ή μεγαλύτερες, μέχρι τις 3 Μαρτίου, που η φωτιά επιτέλους τελειώνει.
Παρόντες στο Καλοχώρι ήταν ξένοι εμπειρογνώμονες από διάφορες χώρες, καθώς και Γιουγκοσλάβοι πυροσβέστες.
Άσκηση πυροπροστασίας
Στο μεταξύ, άσκηση πυροπροστασίας διοργανώνει στις 22 Φεβρουαρίου, στις 9.30 το πρωί, στις εγκαταστάσεις της, στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, η Mamidoil Jet Oil, σε συνεργασία με την Πυροσβεστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης, με στόχο να αναδείξει την αποτελεσματικότητα του συντονισμού μεταξύ εταιρείας και Πυροσβεστικής και να αυξήσει την επιχειρησιακή ετοιμότητα, αλλά και την επαγγελματική κατάρτιση του προσωπικού της, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση πιθανών κινδύνων πυρκαγιάς στα πετρελαιοειδή.
Αλεξάνδρα Γούτα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου