Ποιο ΔΝτ και ποιος ΣΥΡΙΖΑ ρε γατάκια! Για όλα φταίει ο Παπασταύρου Νο 2.

[Ή «πώς δανείζεις € 13 δισ. έχοντας καταθέσεις € 9 δισ.» ή «το ELA να δεις»]
Γράφει ο Σωτήριος Καλαμίτσης

Το γράφει ξεκάθαρα η «ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΣΜΩΝ, ΑΞΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ “Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ”» της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας  στην από 02.05.2014 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ της:

«Εκτός από τα πιο πάνω, εντύπωση δημιούργησαν στην επιτροπή και τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο πιο πάνω πόρισμα αναφορικά με τις χορηγήσεις που πραγματοποιήθηκαν για αγορά μετοχών, χωρίς άλλη πηγή αποπληρωμής μεταξύ άλλων και προς την οικογένεια του Μιχάλη Σάλλα, ο οποίος ως γνωστό σχετίζεται με την Τράπεζα Πειραιώς, στης οποίας την κυριότητα περιήλθαν τα υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα την άνοιξη του 2013. Για το σκοπό αυτό βουλευτής μέλος της επιτροπής με επιστολή προς τον τέως Διοικητή της ΚΤΚ κάλεσε τον τελευταίο όπως καταθέσει περαιτέρω στοιχεία για το ζήτημα αυτό. Συναφώς, ο τέως Διοικητής της ΚΤΚ, με επιστολή του, ημερομηνίας 24 Απριλίου 2013, η οποία στη συνέχεια κατατέθηκε στην επιτροπή από το μέλος της, ανέφερε μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

«Σύμφωνα με τα ευρήματα του επιτόπιου ελέγχου της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου στο υποκατάστημα της Λαϊκής Τράπεζας στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2011, διαπιστώθηκε ότι μεγάλος αριθμός χορηγήσεων είχε ως αρχικό σκοπό τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε μετοχές. Πηγή αποπληρωμής κατά την εγκριτική διαδικασία των εν λόγω δανείων δεν ήταν άλλη από τη χρηματοδοτούμενη επένδυση. Η επενδυτική φύση των εν λόγω δανείων σε συνδυασμό με τη μη αξιολόγηση ύπαρξης άλλης πηγής αποπληρωμής, καθώς και την εφαρμογή προγράμματος αποπληρωμής όπου ολόκληρο ή σημαντικό μέρος του κεφαλαίου καθίστατο πληρωτέο στη λήξη του αποτελούσε σημαντικό κίνδυνο για την τράπεζα. Στις χορηγήσεις για αγορά μετοχών χωρίς άλλη πηγή αποπληρωμής που εντοπίστηκε κατά τον προαναφερόμενο έλεγχο συμπεριλαμβάνονταν εταιρείες συμφερόντων της οικογένειας του Μιχάλη Σάλλα.

Συγκεκριμένα, αρχικά δόθηκε όριο σε ανοικτό αλληλόχρεο λογαριασμό (ΑΑΛ) ύψους €150 εκατομ. για την αγορά μετοχών της Τράπεζας Πειραιώς σε εταιρείες συμφερόντων του Μιχάλη Σάλλα ("ΚΑΕΟ Enterprises ", "Shent Enterprises ", "Benidver Investments"). Στη συνέχεια οι δύο τελευταίες εταιρείες μεταφέρθηκαν στα δύο παιδιά του Μιχάλη Σάλλα, Γεώργιο και Μυρτώ, διατηρώντας στο όνομα του Μιχάλη Σάλλα την εταιρεία "ΚΑΕΟ Enterprises".

Κατά τη στιγμή του ελέγχου, τα συνολικά όρια των τριών ΑΑΛ ανέρχονταν στα €150 εκατομ. (€50 εκατομ. η καθεμιά), με συνολικά χρεωστικά υπόλοιπα €112,5 εκατομ. Οι παρεχόμενες εξασφαλίσεις αφορούσαν εγγυητική επιστολή ύψους €7,5 εκατομ. από την Τράπεζα Πειραιώς, χωρίς να έχουν ληφθεί οι προσωπικές εγγυήσεις των μετόχων των εταιρειών. Κατά την εποπτική αξιολόγηση των κινδύνων και των ελάχιστων απαιτούμενων εποπτικών κεφαλαίων, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου απαίτησε από την τράπεζα τη διενέργεια προβλέψεων σχετικά με τις προαναφερόμενες χορηγήσεις συνολικού ύψους €87,8 εκατομ.

Στη συνέχεια εντοπίσθηκαν στην Κύπρο δύο εταιρείες με τελικό δικαιούχο τον κ. Τσατσόπουλο, στέλεχος του ομίλου Πειραιώς, “Sidabel και Dimaline", οι οποίες διατηρούσαν συνολικά χρεωστικά υπόλοιπα σε ΑΑΛ ύψους €21,5 εκατομ., με μοναδική εξασφάλιση την ενεχυρίαση 12,8 εκατομ. μετοχών της Τράπεζας Πειραιώς. Για αυτούς τους λογαριασμούς απαιτήθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου πρόσθετη πρόβλεψη ύψους €18,16 εκατομ.».

Περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις χορηγήσεων αναφέρονται και στην Ετήσια Έκθεση της Διεύθυνσης Εσωτερικού Ελέγχου της "Μarfin Egnatia Bank" για το 2011, η οποία κοινοποιήθηκε στο διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας, την ΚΤΚ και τους ελεγκτές της, δηλαδή τις εταιρείες "Pricewaterhouse" (ΡwC) και "Grant Thorton". Στην εν λόγω έκθεση καταγράφεται ότι περιπτώσεις έγκρισης χορηγήσεων που ενέχουν υψηλούς κινδύνους χωρίς επαρκή ανάλυση εντοπίστηκαν στη ΜΕΒ, ενώ υπήρξαν επίσης περιπτώσεις που ο σκοπός της εκταμίευσης εσκεμμένα παραποιήθηκε με τη συγκατάθεση της εγκριτικής αρχής. Τέτοια παραδείγματα, όπως επίσης αναφέρεται, αποτελούν οι χορηγήσεις προς "Αlτer", τους ομίλους Κούμπα, Πηλαδάκη και Τοπούζογλου, η τελευταία ύψους €50 εκατομ., η οποία δε χρησιμοποιήθηκε για αναπτυξιακό έργο, όπως αναφερόταν στη σχετική αίτηση, αλλά για την αγορά ομολόγων τηςΜΙG.

Στην ίδια έκθεση καταγράφονται επίσης τα ακόλουθα:

«[...] Στη ΜΕΒ, καταγράφηκαν στο παρελθόν περιπτώσεις ουσιαστικών παραλείψεων στην τεκμηρίωση (π.χ. σε δάνεια που αφορούσαν την ΜΙG. Αυτές οφείλονταν στην περιστασιακή πρακτική θυσιασμού της ορθής τραπεζικής πρακτικής προς όφελος της αύξησης της βραχυπρόθεσμης κεροδοφορίας και/ή άλλων εμπορικών ωφελημάτων. [...]».

Ας σημειωθεί ότι στην προρρηθείσα έκθεση εμπεριέχονται εκτενείς αναφορές σε παραλείψεις και προβλήματα που γενικότερα παρατηρούνταν στις εργασίες της τράπεζας και ειδικότερα σε όσες από αυτές διεξάγονταν στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί ότι στην περίληψη (executive summary) της έκθεσης αυτής περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων το ακόλουθο απόσπασμα:

«[...] Περαιτέρω, οι επιπτώσεις επί των προβλέψεων επισφαλειών για τις χορηγήσεις και σε μικρότερο βαθμό στην ρευστότητα μας, θα ήταν λιγότερο σοβαρές εάν εφαρμόζονταν πάντοτε οι κανόνες της ορθής τραπεζικής πρακτικής στις χορηγήσεις. Η ανώτατη διοίκηση στην Ελλάδα, επέδειξε περιφρόνηση προς τις αρχές της διασποράς του κινδύνου και παραβίασαν τα κριτήρια χορηγήσεων κατά την έγκριση χορηγήσεων που εξέθεσαν την τράπεζα σε επισφαλείς στο Ελληνικό χαρτοφυλάκιο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρήθηκε σύγκρουση συμφερόντων αφού ήταν άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένες στην ΜΙG. Οι πλείστες των εν λόγω περιπτώσεων κατέληξαν σε σοβαρές προβλέψεις επισφαλειών. Περαιτέρω, το πρόβλημα ρευστότητας της τράπεζας επιδεινώθηκε από τις χορηγήσεις δανείων ακόμα και σε καιρούς μέγιστης δυσκολίας.[...]» (σε ελεύθερη μετάφραση).

Στοιχεία αναφορικά με τα δανειακά ανοίγματα της ΜΕΒ απαντούν και στο υπόμνημα που κατέθεσε στην επιτροπή ο πρώην βουλευτής της Βουλής των Ελλήνων κ. Δημήτριος Τσιρώνης ο οποίος κλήθηκε και παρευρέθηκε σε συνεδρία της επιτροπής, όπως αναλύεται σε κατοπινότερο στάδιο της παρούσας έκθεσης με τίτλο ”Ή παραχώρηση δανείων στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους και σε άλλες ιερές μονές".

Όπως καταγράφεται στην ετήσια έκθεση του Τμήματος Εσωτερικού Ελέγχου της Λαϊκής Τράπεζας για το 2011, σε κάποιες αιτήσεις δανείων υπάρχει θέμα που αφορά ανεπαρκή τεκμηρίωση των αιτούντων στην ικανότητα αποπληρωμής, μερικά με μη υποβολή ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων και άλλες λίγες εξαιρέσεις όπου οι εγκρίσεις χορηγούνταν από κάποια κατώτερη εγκριτική αρχή. Διαπιστώθηκαν περιπτώσεις, συγκεκριμένα στην Ελλάδα, ιδίως όσον αφορά τις κερδοσκοπικές επενδύσεις, όπου οι εγκρίσεις είχαν χορηγηθεί παρά την προφανή απουσία μιας ικανοποιητικής αποπληρωμής. Επιπροσθέτως των πιο πάνω, σε κάποιες περιπτώσεις που χρειαζόταν έγκριση δανείων δεν παρουσιαζόταν ο συνολικός δανεισμός κάποιου ομίλου ηθελημένα ή αθέλητα, π.χ. Σάλας (€113 εκατομ. ηθελημένα), για να αποφύγουν σχετική εξέταση από τη σωστή εγκριτική αρχή, ώστε η έγκριση να είναι στα πλαίσια της διαχείρισης των ελληνικών ορίων. Από την ίδια έκθεση διαπιστώνεται ότι υποθέσεις εγκρίσεων δανείων υψηλού κινδύνου που δεν είχαν επαρκώς αναλυθεί ήταν εμφανείς στη ΜΕΒ (π.χ. Αlter, Κοumbas, Ρiladakis). Επιπλέον, εντοπίστηκαν περιπτώσεις στις οποίες, όπως διαπιστώθηκε, ο σκοπός παραχώρησης του δανείου είχε παραποιηθεί εσκεμμένα με την κατανόηση και συγκατάθεση της εγκριτικής αρχής. Μια περίπτωση, για παράδειγμα, είναι η υπόθεση Τοπούζογλου, όπου κεφάλαια €50 εκατομ. είχαν χορηγηθεί από την Επενδυτική Τράπεζα Ελλάδος (ΙΒG) όχι για αναπτυξιακό έργο, όπως καταγράφεται στην αίτηση, αλλά για αγορά μετοχών της ΜΙG.

Στα πλαίσια της συζήτησης που διεξήχθη ενώπιον της επιτροπής για τα ζητήματα που αφορούν τη ΜΕΒ, ο τελευταίος Γενικός Διευθυντής Διαχείρισης Κινδύνων της “Cyprus Popular Bnak Public Co Ltd” κ. Μιχάλης Αθανασίου ανέφερε ότι «[...] το 2008 η "Μarfin Egnatia” ως θυγατρική είχε  € 11,4 δις καταθέσεις και είχε €12,8 δις δάνεια. Αν έρθουμε τέλος του 2010, πήγαν € 13,9 δις τα δάνεια τους, ενώ οι καταθέσεις τους πήγαν στο € 9,7 δις. Άρα, μπορεί κάποιος να υποθέσει ότι συνέχιζαν και δάνειζαν σε μια οικονομία που πήγαινε έτσι (δείχνει προς τα κάτω), τη στιγμή που έχαναν και καταθέσεις. Η ερώτηση η επόμενη είναι "ποιος έκανε support αυτό το δανεισμό;"- Η απάντηση είναι διπλή, η Κύπρος συν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.». Επιπρόσθετα, ο ίδιος προσκεκλημένος ανέφερε τα ακόλουθα: «Οι gross δανεισμοί τέλος του 2010 στη "Μarfin Egnatia" ήταν € 13,9 δις. Οι καταθέσεις τους ήταν € 9,7 δις, άρα απ' εδώ βλέπετε ότι υπάρχει ένα gap €4,1 δις. Πώς μπορεί να καλύψεις αυτό το gap; Μπορεί να το καλύψεις με πολλούς τρόπους. Ένας είναι το ότι, αν έχει περιουσιακά στοιχεία η θυγατρική μας στην Ελλάδα, θα μπορούσε να τα έπαιρνε η ίδια η θυγατρική στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και να έπαιρνε ρευστότητα. Το έκαμνε αυτό μέχρι ενός σημείου και έπαιρνε, νομίζω, κοντά στα €4 δις».

Σχετική είναι και η δήλωση του εκπροσώπου του ελεγκτικού οίκου ΡwC της “Cyprus Popular Bnak Public Co Ltd” κ. Στέλιου Κωνσταντίνου ότι «[.,.] για το θέμα της μεταφοράς των καταθέσεων ή της χρηματοδότησης της ΜΕΒ, ναι, ήταν ξεκάθαρο στις οικονομικές καταστάσεις ότι, όταν είχε αρχίσει η ανάγκη για ρευστότητα στην Ελλάδα, χρηματοδοτείτο μέσω της Κύπρου, αλλά φαινόταν ξεκάθαρα μέσα στις οικονομικές καταστάσεις αυτή η έκθεση που υπήρχε προς την Ελλάδα. Υπάρχουν δυο-τρεις sημειώσεις που δείχνουν βασικά τόσο τα δάνεια...»⁴³.

Διευκρινίζοντας περαιτέρω, ο κ. Μ. Αθανασίου, ανέφερε ότι όταν έγινε η διασυνοριακή συγχώνευση, υπήρχε ένα χάσμα μεταξύ δανείων και καταθέσεων της ΜΕΒ, ύψους €4,1 δις, το οποίο μερικούς μήνες μετά μεταφέρθηκε εξ ολοκλήρου στη μητρική, καθώς στην Ελλάδα συνέχιζαν να χάνουν καταθέσεις το 2011. Παράλληλα, σύμφωνα με τους πιο πάνω προσκεκλημένους μειώθηκε η αξία των εξασφαλίσεων και έτσι η “Cyprus Popular Bank Public Co Ltd” αναγκάστηκε να αντικαταστήσει τη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ με ΕLA, καθώς εντός περιόδου έξι μόλις μηνών η εν λόγω χρηματοδότηση εξαλείφθηκε εντελώς και το χάσμα διευρύνθηκε, αφού απωλέσθησαν κι άλλες καταθέσεις. Με τα πιο πάνω συμφώνησε και η Γενική Διευθύντρια Οικονομικής Διαχείρισης της τράπεζας κ. Αννίτα Φιλιππίδου.»

Σώτος