Αδιέξοδο μεταξύ συντήρησης και τιμωρίας

του Γρηγόρη Ζαρωτιάδη, Επικ. Καθηγητή ΟΠΕ ΑΠΘ

Η πεμπτουσία του νεοφιλελευθερισμού* συνίσταται στην πρόκληση μιας ελεγχόμενης αυτοκαταστροφής της υφιστάμενης παραγωγικής δομής, με απώτερο σκοπό την...

επιστροφή στην πραγματική δραστηριότητα του κακομαθημένου σε αναντίκρυστες αποδόσεις, υπερσυσσωρευμένου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Καταργούνται οι δομές του κοινωνικού κράτους και αγνοείται η όποια έννοια δημοσίων αγαθών, αξιοποιώντας επικοινωνιακά την αποσάθρωσή του που προκάλεσαν οι ίδιες οι συντηρητικές πολιτικές και πολιτικοί. Η μικρή και μικρομεσαία δραστηριότητα, σε όλους τους κλάδους, οδηγείται στοχευμένα σε μαρασμό και κλείσιμο, όχι λόγω μιας σατανικής προαίρεσης, αλλά ακριβώς προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τη νέα συγκεντροποίηση των μέσων παραγωγής. Παράλληλα, ακυρώνεται σταδιακά το πλαίσιο των ίδιων των αστικών δημοκρατικών κεκτημένων, υποκαθιστώντας το με τη σύγχρονη τεχνοκρατία, καθώς η διαδικασία της δημοκρατικής νομιμοποίησης ενέχει σημαντικούς κινδύνους «πολιτικού ατυχήματος».

Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι η ανατροπή της μέχρι πρότινος δυτικής κοινωνικής ισορροπίας των δύο τρίτων, καταστρέφεται η μεσαία τάξη και μεταβαίνουμε (ή καλύτερα επιστρέφουμε) σε μια διπολική κοινωνική διάρθρωση, βαθύνοντα ταξικού διαχωρισμού και επιδείνωσης της διανομής του εισοδήματος.

Από τη μια η συνεχώς περιοριζόμενη μειοψηφία αυτών που σφετερίζονται τον παραγόμενο πλούτο, συστρατεύουν μαζί τους όλες και όλους όσους δεν χάσανε ακόμη πάρα πολλά, όλες και όλους αυτούς για τους οποίους βαραίνει ακόμη ο φόβος για τα χειρότερα. Συγκροτούνε μαζί την πλευρά της συντήρησης, αυτούς που επιλέγουν την «πολιτική σταθερότητα», μεθερμηνευόμενη σε «νεκρική» κοινωνική στασιμότητα.

Από την άλλη η ολοένα και διευρυνόμενη πλειοψηφία αυτών που χάσανε σχεδόν τα πάντα, ανεξαρτήτως κοινωνικής και πολιτικής προέλευσης, όλες και όλους αυτούς για τους οποίους βαραίνει η αγανάκτηση και η πίεση της επιβίωσης. Συγκροτούνε την πλευρά της τιμωρίας, τους ευρισκόμενους σε αδιέξοδο αγανακτισμένους, αυτούς που επιλέγουν την άρνηση και την καταψήφιση.

Η ιστορική ευθύνη της Αριστεράς και των δυνάμεων της προόδου είναι ακριβώς η μετουσίωση της τιμωρητικής διάθεσης σε κίνημα ανατροπής της αυτοκαταστροφικής νεοφιλελεύθερης καινοφάνειας, ριζοσπαστικών αλλαγών, δημοκρατικής επαναθεμελίωσης και σοσιαλιστικής κοινωνικοοικονομικής μετεξέλιξης.

Προς στιγμή δεν το έχει καταφέρει. Αφενός αυτοπαγιδεύεται σε πρόσωπα που επενδύουν στις κοινωνικές αναμνήσεις για να αποκρύψουν την ιδεολογικοπολιτική τους μετάλλαξη. Αφετέρου καθυστερεί κωλυόμενη σε πολιτικούς σχηματισμούς που δεν φαίνονται ικανοί να προκρίνουν πραγματικές λύσεις ούτε να συγκρουστούν πραγματικά με τα κακώς κείμενα, αλλά επιμένουν να επενδύουν σε επικοινωνιακές φανφάρες και σε πρόσκαιρες εκλογικές πλειοψηφίες.

Έτσι επιτείνεται το αδιέξοδο μεταξύ συντήρησης και τιμωρίας. Το πολιτικό σύστημα φαντάζει ανίκανο να ανταποκριθεί στα πραγματικά ερωτήματα και γεννά επικίνδυνες, αποκρουστικές φασιστικές απολήξεις.

Οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 έχουν πράγματι ιστορική σημασία, όχι όμως αυτήν που τους προσδίδει η στρατευμένη συστημική διανόηση συνεπικουρούμενη από τα μυωπικά (στην καλύτερη περίπτωση) μέσα μαζικής ενημέρωσης. Δεν θα επιφέρουν καμιά ουσιαστική αλλαγή, καθώς αυτή δεν έχει, δυστυχώς, ακόμη ωριμάσει, ούτε ιδεολογικά, πολλώ μάλλον ούτε πολιτικά. Θα εκφραστεί η κοινωνική αγανάκτηση και η τιμωρητική διάθεση. Απαραίτητο αλλά όχι επαρκές.

Ως εκ τούτου, η σημασία των ερχόμενων εκλογών συνίσταται στο ότι θα αποτελέσουν σημείο εκκίνησης, το έναυσμα της εξιλεωτικής σύγκρουσης μπροστά από τα αδιέξοδα που προκάλεσε επί τούτου ο νεοφιλελεύθερος κυνισμός.

Όσο πιο γρήγορα εξελιχθεί, όσο πιο σύντομα ωριμάσει η πλευρά της προόδου, της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, όσο πιο άμεσα προκρίνει την ρεαλιστική της ελπίδα απέναντι στην αυτοκαταστροφική μανία του νεοφιλελευθερισμού αλλά και στη μαυρίλα του φασισμού, τόσο το καλύτερο για την ελληνική κοινωνία και για την ανθρωπότητα.

* Για περισσότερες λεπτομέρειες δείτε τη μονογραφία «Νεοφιλελευθερισμός: Χυδαία απλός ή απλά χυδαίος;», εκδόσεις Gutenberg, 2012.