Οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές είναι ένα οικουμενικό ζήτημα
Εισαγωγικό μέρος
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, κάθε τέσσερα δευτερόλεπτα προστίθεται ένας νέος πρόσφυγας στο ατέλειωτο κύμα των προσφύγων. Όπως ανακοίνωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, που παρέχει στοιχεία σε ετήσια βάση, ως το τέλος του 2012 οι πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο ξεπερνούσαν τους 45.200.000, ενώ, με βάση τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου του 2013, 235 εκατ. μετανάστες μετακινούνταν σε όλο τον κόσμο σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Με στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2013, οι Σύριοι πρόσφυγες ανέρχονταν ήδη σε 2.300.000.
Πρόκειται για ένα ζήτημα παγκόσμιο, με πολλαπλές διαστάσεις, δύσκολο και πολύπλοκο, το οποίο τα τελευταία 25 χρόνια αντιμετωπίστηκε από τους ισχυρούς της γης σχεδόν αποκλειστικά με τη συνταγή της καταστολής, των περιορισμών, των διωγμών, ακόμα και των εγκλημάτων σε βάρος των απελπισμένων. Η συνταγή αυτή απέτυχε παταγωδώς. Οι φράχτες, τα εθνικά λιμενικά σώματα, η FRONTEX, ακόμα και η απειλή του θανάτου, δεν αποτελούν εμπόδιο για όσους αναζητούν την ελπίδα. Ούτε η φήμη των στρατοπέδων συγκέντρωσης της Ελλάδας και των άλλων χωρών της Ευρώπης αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα. Και βεβαίως ούτε η κρίση ή η ανεργία, πολύ περισσότερο για την Ελλάδα, που επιλέγεται λόγω των συνόρων της και όχι ως επιλογή διαμονής. Η φρίκη του πολέμου, από την οποία φτάνουν οι ανέστιοι, δεν συγκρίνεται με τίποτα από αυτά.
Στα χρόνια ενός βάρβαρου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, στην εποχή που στυγνές πολιτικές επιβάλλονται τόσο στην ΕΕ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, το πολιτικό σύστημα φροντίζει να μεταμφιέζει τα κοινωνικά προβήματα σε εθνικά και να τα ιδεολογικοποιεί. Αυτή είναι, κατεξοχήν, η πρακτική που εφαρμόζεται και στην Ελλάδα – και ιδιαίτερα στο μεταναστευτικό και το προσφυγικό. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ακούγεται τόσο συχνά το περίφημο “πόσους μπορεί να χωρέσει ακόμα η Ελλάδα – και μάλιστα σήμερα, στην κρίση”.
Όπως όμως και η κρίση, έτσι και το προσφυγικό ρεύμα και οι μικτές μεταναστευτικές ροές δεν αποτελούν εθνικό αλλά ευρωπαϊκό και διεθνές ζήτημα. Καμία χώρα δεν μπορεί να το λύσει μόνη της, και κυρίως, κανείς δεν μπορεί να το λύσει μέσω της ποινικοποίησης και της καταστολής. Το μεταναστευτικό αποτελεί ένα μεγάλαιο υποκεφάλαιο του κοινωνικού ζητήματος στην Ευρώπη στα χρόνια της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης: τι θα κάνει η Ευρώπη με τους διωγμένους και τους ξένους φτωχούς; Πώς θα τους υποδεχτεί, σε τι εγκαταστάσεις θα τους στεγάσει, πώς θα τους περιθάλψει, σε ποιους τομείς της οικονομίας θα εργαστούν, ποια δημόσια διοίκηση μπορεί να καλύψει τις ανάγκες και να διευθετήσει τις υποχρεώσεις τους, ποια σχολεία θα εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους; Πώς θα ενισχυθούν τα ασφαλιστικά ταμεία και πώς θα διασφαλιστούν τα δημόσια έσοδα, αν δεν καταπολεμηθεί μεταξύ άλλων η ανασφάλιστη εργασία και η αδήλωτη απασχόληση των μεταναστών, μέσα από την τακτοποίηση του καθεστώτος τους – και με όρους διευκόλυνσης της πρόσβασης στην νόμιμη αγορά εργασίας, αντί αποκλεισμού απ΄αυτήν;
Με τη διαχείριση της κρίσης να έχει αφήσει συντρίμμια, τα ερωτήματα αυτά μοιάζουν ανυπέρβλητα ήδη για ευρύτατα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας. Γι’ αυτό άλλωστε η πολιτική του αποκλεισμού των μεταναστών από τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα παρουσιάζεται (και συχνά πείθει) ως μέτρο υπεράσπισης των κοινωνικών δικαιωμάτων έστω για τους ντόπιους.
Το πόσο ανυπόστατο είναι, βεβαίως, αυτό το βιώνουμε καθημερινά, ιδίως την τελευταία τετραετία. Γι’ αυτό και, όσο πιο γρήγορα συμφιλιωθούμε με την πραγματικότητα, ότι δηλαδή το μεταναστευτικό δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά από το κοινωνικό ζήτημα στον 21ο αιώνα, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε μια μεταναστευτική πολιτική που θα λύνει προβλήματα αντί να δημιουργεί νέα.
ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Η ελληνική κυβέρνηση και το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα έχουν σε μεγάλο βαθμό ενσωματώσει στο λόγο και τις πρακτικές τους τη ρατσιστική ατζέντα της Χρυσής Αυγής, που σήμερα ξορκίζουν. Είναι γι’ αυτό που, σε όλες τις πτυχές που αφορούν το μεταναστευτικό, πριμοδοτούν την καταστολή, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την κοινωνική βαρβαρότητα.
Αντιλήψεις ανάλογες με αυτές της κυβέρνησης υιοθετεί, δυστυχώς, και σημαντική μερίδα του κοινωνικού σώματος, είτε σε ό,τι αφορά συνολικά το μεταναστευτικό, είτε σε επιμέρους πτυχές του. Επιπλέον, μεγάλο μέρος των ελλήνων πολιτών εκτιμά ότι, στην παρούσα φάση, γύρω από το μεταναστευτικό «υπάρχει πρόβλημα». Και στο πρόβλημα αυτό αναζητά άμεσες λύσεις, που συχνά δημιουργούν διλήμματα και αμηχανία ακόμη και σε ένα διόλου ευκαταφρόνητο τμήμα της επιρροής της Αριστεράς.
Η παραπάνω εκτίμηση συνδέεται με την ισχυρή επίδραση που ασκούν στο κοινωνικό σώμα οι κυβερνητικές και οι ακροδεξιές ρατσιστικές θέσεις γύρω από το μεταναστευτικό. Δεν είναι άνευ σημασίας ότι η κυβερνητική πλευρά εισάγει τον όρο «λαθρομετανάστες» ακόμη και σε αιτιολογικές εκθέσεις σχεδίων νόμου, ενώ η ναζιστική Χρυσή Αυγή έχει τοποθετηθεί ξεκάθαρα υπέρ μιας «τελικής λύσης».
Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, λοιπόν, χρησιμοποιούνται από την κυβέρνηση ως αποδιοπομπαίοι τράγοι. Σ’ αυτούς αποδίδονται τα τεράστια ελλείμματα οποιασδήποτε κρατικής μέριμνας για τους κατοίκους των υποβαθμισμένων περιοχών, ιδίως της Αθήνας, οι οποίοι ασφυκτιούν κάτω από το βάρος της διευρυνόμενης κοινωνικής φτώχειας και εγκατάλειψης. Τους αποδίδεται, ψευδώς, ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για την ανεργία που προκάλεσε η άγρια νεοφιλελεύθερη πολιτική των μνημονίων. Τους αποδίδεται επίσης, ως συλλογική κατηγορία, η ευθύνη για την αύξηση της εγκληματικότητας, παρότι η εγκληματικότητα αυτή συντηρείται συνειδητά από το ίδιο το κράτος: Είτε διότι η απόλυτη ανέχεια, η μη πρόσβαση σε στοιχειώδη κοινωνικά αγαθά και η ανάγκη της επιβίωσης εξωθεί μερίδα των μεταναστών, που δεν έχουν κανένα πόρο διαβίωσης και καμία δυνατότητα αναζήτησης νόμιμης εργασίας, σε μικρής κλίμακας παραβατικότητα. Είτε γιατί οι λόγοι που αναφέρθηκαν ενισχύουν οργανωμένα κυκλώματα που δεν θα υπήρχαν χωρίς τη στήριξη εγχώριων συμφερόντων και χωρίς εγχώριους ιθύνοντες με προσβάσεις στον κρατικό μηχανισμό.
Οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους διακινούν από τη μια το φόβο και από την άλλη το μίσος, συναισθήματα που διαλύουν την κοινωνία και την κοινωνική αλληλεγγύη. Εκμεταλλεύονται το άγχος των ανθρώπων μπροστά στα βιοτικά τους αδιέξοδα για να προκαλέσουν στο κοινωνικό σώμα μισαλλόδοξα και ρατσιστικά αντανακλαστικά. Και το κάνουν ώστε να συσκοτίζουν τα πραγματικά οικονομικά και πολιτικά αίτια για την υποβάθμιση της ζωής των υποτελών τάξεων συνολικά.
Η ελληνική κυβέρνηση επαίρεται ότι πρωτοστατεί στην υιοθέτηση ενός ευρωπαϊκού κατασταλτικού πλαισίου για την αποτροπή της μετανάστευσης, την ώρα που έχει αποδεχθεί τον εγκλωβισμό χιλιάδων προσφύγων στο ελληνικό έδαφος μέσω των Κανονισμών Δουβλίνο ΙΙ και ΙΙΙ. Πρόκειται για τους κανονισμούς της Ε.Ε. που προβλέπουν ότι η χώρα εισόδου του αιτούντος άσυλο θα είναι και η χώρα που θα εξετάσει το αίτημά του, γεγονός που δημιουργεί μια άνιση κατανομή ευθύνης και επιβάρυνσης ανάμεσα στις χώρες-πύλες εισόδου, όπως η Ελλάδα, και στα κράτη του ευρωπαϊκού Βορρά.
Η υιοθέτηση των Συνθηκών αυτών, σε συνδυασμό με τον τρόπο λειτουργίας της συνθήκης Σένγκεν, και την επιλεκτική εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση, έχουν μεταβάλει τη χώρα σε αποθήκη απελπισμένων ανθρώπων που αναζητούν διέξοδο επιβίωσης στις οικονομικά εύρωστες χώρες της Ευρώπης. Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται να διαπραγματευθεί στα σοβαρά την αναλογική κατανομή στο πλαίσιο της Ε.Ε. των διογκούμενων προσφυγικών ροών, ενώ οι ροές αυτές τροφοδοτούνται από τους πολέμους, τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων σε όλο τον πλανήτη και την κλιματική αλλαγή. Επιλέγει, ταυτόχρονα, να επενδύει τους ευρωπαϊκούς πόρους που διοχετεύονται στην Ελλάδα για τους μετανάστες σε πανάκριβα έργα καταστολής, που και δεν λύνουν το πρόβλημα, και τροφοδοτούν τεράστια διαπλεκόμενα οικονομικά συμφέροντα.
Στον αντίποδα των κυβερνητικών πολιτικών, που ευνοούν τη διάσπαση της κοινωνικής συνοχής και καθιστούν τους μετανάστες και τους πρόσφυγες εύκολη λεία, θύματα ακραίας εργασιακής εκμετάλλευσης και, βεβαίως, φασιστικών επιθέσεων, ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει ένα συνολικό πλαίσιο ρεαλιστικής μεταναστευτικής πολιτικής στηριγμένο στην αναγνώριση και την καταγραφή των προβλημάτων, αλλά και στην υπεράσπιση των αξιών της αλληλεγγύης και της ισότητας δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, θρησκείας, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, που αποτελούν τον πυρήνα της ιδεολογίας της Αριστεράς.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, πάνω στη θέση της αλληλεγγύης, της πολυεθνικής συμβίωσης και της κοινωνικής ισότητας πρέπει να χτίσει μια συμπαγή στρατηγική, ανθρώπινη, ρεαλιστική και βιώσιμη, όχι μόνο για να ανασχεθεί ο ρατσιστικός λόγος του αντιπάλου, αλλά κυρίως για να εκπαιδευτεί και ο ίδιος ο αριστερός χώρος σε συγκεκριμένες προγραμματικές προτάσεις – δεσμεύσεις για μια προοδευτική διαχείριση του μεταναστευτικού.
Στο ζήτημα αυτό, μια αυριανή κυβέρνηση της Αριστεράς, με κορμό τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, θα βρεθεί μπροστά σε δύσκολα διλήμματα. Θα παραμείνει ωστόσο σταθερή σε αρχές, στην υπεράσπιση των οποίων η Αριστερά είναι ιστορικά ταγμένη, προωθώντας συγχρόνως λύσεις που θα αποτρέψουν τον κίνδυνο διολίσθησης στη γενικευμένη ξενοφοβία, που καραδοκεί και που δεν αντιμετωπίζεται με λόγια.
Οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές θα συνεχιστούν. Η οικουμενικότητα του ζητήματος δεν επιδέχεται λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν μόνο σε εθνικό πλαίσιο. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, εξάλλου, δεν επιτρέπει καν αυταπάτες για εθνικές λύσεις. Η διεθνοποίηση λοιπόν του προβλήματος στα διεθνή φόρα, η ένταξή του στην ευρωπαϊκή ατζέντα, το αίτημα για αναλογική κατανομή των προσφύγων και των μεταναστών στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών, ο ανθρωπισμός και ο σεβασμός των διεθνών συνθηκών, μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο βήμα για μια ορθολογική διαχείριση του προβλήματος σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Πεποίθησή μας είναι ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός και ο ρατσισμός δεν βλάπτουν μόνο τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, αλλά επιπλέον εθίζουν την κοινωνία στην ιδέα ότι μπορεί να υπάρχουν κατηγορίες ανθρώπων χωρίς δικαιώματα. Ταυτόχρονα, η έλλειψη πλαισίου καταγραφής και νομικής τακτοποίησης των μεταναστών που ζουν στη χώρα διευκολύνει τη διάδοση της «μαύρης» ανασφάλιστης εργασίας, της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, φαινόμενα που μια κυβέρνηση της Αριστεράς χρειάζεται να καταπολεμήσει δραστικά. Αφετηριακή προσέγγισή μας, εξάλλου, είναι ότι το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών δεν εμπεδώνεται διαμέσου της καταστολής, αλλά με την ενίσχυση του κοινωνικού ιστού, την εμπέδωση της αλληλεγγύης και την ομαλή ενσωμάτωση των ανθρώπων στις κοινωνίες όπου ζουν.
Πρέπει λοιπόν να αναστοχαστούμε στο μεταναστευτικό. Να αποδομήσουμε τον κυρίαρχο λόγο, και με όπλο το ρεαλισμό και τον ορθολογισμό, να καταστρώσουμε μια νέα αφήγηση, αναδεικνύοντας τα αδιέξοδα της μέχρι σήμερα ηγεμονικής πρότασης. Σε τελευταία ανάλυση, στο επίκεντρο της κριτικής μας πρέπει να βρίσκεται ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, που διέλυσε χώρες, νομιμοποίησε τον πόλεμο, έδιωξε εκατομμύρια ανθρώπων από τα σπίτια και τη γη τους. Είναι αυτός που σήμερα αξιώνει την υπερεκμετάλλευση των μεταναστών και, την ίδια στιγμή, οργανώνει έναν πόλεμο εναντίον τους στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης – έναν πόλεμο που κοστίζει εκατοντάδες ζωές, αλλά και πολλά δισεκατομμύρια ευρώ.
Να κάνουμε εμείς λοιπόν εμείς την καταγραφή των μεταναστών, που αρνούνται, προκειμένου να διακινούν εκφοβιστικά τερατώδεις αριθμούς. Να δώσουμε εμείς ταυτότητα σε αυτούς που δεν έχουν και να τους κατατάξουμε σε κατηγορίες ανάλογα με το καθεστώς και την κοινωνική προστασία που δικαιούνται. Να διαλύσουμε τις αυθαίρετες γενικεύσεις και τη σύγχυση, ώστε να γίνουν κατανοητές οι προτάσεις μας. Και να χαράξουμε μια νέα μεταναστευτική πολιτική, που συνδυάζει την ανάγκη καταδίκης του ρατσισμού και της ξενοφοβίας και την πολιτικοϊδεολογική απομόνωση της Χρυσής Αυγής.
ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ: Η ΑΚΡΑΙΑ ΕΚΔΟΧΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών (Φεβρουάριος 2014) στην Ελλάδα οι μετανάστες τρίτων χωρών με διάφορες άδειες παραμονής ανέρχονται 473.124 Η τελευταία διαδικασία νομιμοποίησης αλλοδαπών που ζούσαν και εργάζονταν στη χώρα έγινε το 2005. Έκτοτε, μεγάλος αριθμός μεταναστών ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα έχοντας διαμορφώσει στενές βιοτικές σχέσεις με αυτήν, χωρίς ωστόσο να διαθέτει νομιμοποιητικά έγγραφα και χωρίς κανένα δικαίωμα.
Η υψηλή ανεργία, οι περικοπές μισθών και ημερομισθίων, η πτώση του βιοτικού επιπέδου που επέφεραν τα μνημόνια, η πλήρης απουσία δομών υποδοχής, ωθούν τη συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών και των προσφύγων που φθάνουν στη χώρα να μην την επιλέγουν ως τόπο εγκατάστασης, αλλά ως πύλη εισόδου για τη μετάβασή τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, τεράστιος αριθμός προσφύγων και μεταναστών παραμένει εγκλωβισμένος εδώ, καθώς, έχοντας εισέλθει παράτυπα στη χώρα, δεν διαθέτει και δεν του χορηγούνται τα απαιτούμενα ταξιδιωτικά έγγραφα ώστε να μεταβεί στη χώρα επιλογής του.
Μεγάλο μέρος αυτών των αδύναμων, κοινωνικά , μεταναστών και προσφύγων έρχονται αντιμέτωποι με πρακτικές βιοπολιτικής με επίκεντρο τα ίδια τα σώματά τους. Η πιο απεχθής από αυτές είναι ο εγκλεισμός τους σε σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή και αστυνομικά τμήματα, όπου κρατούνται επ’ αόριστον υπό άθλιες συνθήκες χωρίς δικαστική απόφαση και χωρίς να τους έχει καταλογισθεί κάποια αξιόποινη πράξη. Παρά το γεγονός ότι η οδηγία 2005/85 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο, ορίζει ότι ο υπήκοος τρίτης χώρας ή ο ανιθαγενής, που αιτείται διεθνούς προστασίας, δεν κρατείται για μόνο το λόγο ότι εισήλθε παράνομα στη χώρα. Η κράτηση επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση και εφόσον κριθεί ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν εναλλακτικά μέτρα.
Με το ΠΔ 90/2008 ο χρόνος κράτησης ορίστηκε στις 90 μέρες. Με το ΠΔ 114/2010 το όριο κράτησης ανέβηκε σε 180 μέρες. Με το ΠΔ 116/2012 αυξήθηκε στους 12 μήνες. Με το ΠΔ 113/2013, στους 18 μήνες. Τέλος, πρόσφατη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους τάσσεται υπέρ της δυνατότητας διατήρησης αυτής της ιδιότυπης φυλάκισης ακόμη και πέραν των 18 μηνών, και τη μετατροπή της σε αόριστης διάρκειας, κατά παράβαση του συντάγματος. Εξαιτίας της εξέλιξης αυτής, τους περασμένους μήνες σημειώθηκαν κρούσματα αυτοκτονιών, ενώ η επιδείνωση της υγείας κρατουμένων που παρέμειναν χωρίς υγειονομική κάλυψη οδήγησε ορισμένους ακόμα και στο θάνατο.
Στα κέντρα κράτησης κρατούνται κατ΄αρχήν: α) πρόσφυγες που ζητούν διεθνή προστασία, αιτούνται δηλαδή ασύλου γιατί διώκονται στις χώρες τους για πολιτικούς, θρησκευτικούς ή ιδεολογικούς λόγους ή είναι πρόσφυγες πολέμου και ζητούν επικουρικό καθεστώς προστασίας, β) παράτυποι αλλοδαποί, που είτε δεν διαθέτουν χαρτιά, και θέλουν να φύγουν προς άλλη χώρα της Ευρώπης, είτε είχαν χαρτιά, και λόγω της γενικευμένης ανεργίας εξέπεσαν από τη νομιμότητα, είτε τέλος βρίσκονται στη χώρα μας πολλά χρόνια χωρίς να διαθέτουν χαρτιά, αφού η τελευταία νομιμοποίηση έγινε το 2005. Στην πλειοψηφία τους βρίσκονται υπό διοικητική απέλαση, η οποία όμως έχει λίγες πιθανότητες να εκτελεστεί, επειδή δεν έχει υπογραφεί συμφωνία με τη χώρα προέλευσής τους. Για τέτοιες περιπτώσεις ο νόμος έχει προβλέψει εξάμηνο καθεστώς ανοχής, το οποίο η ελληνική κυβέρνηση δεν παρέχει, αφού ο εγκλεισμός φοβίζει, αξιοποιείται προπαγανδιστικά ως αποτελεσματικό μέσο και την ίδια στιγμή διευκολύνει την είσπραξη κονδυλίων από την Ε.Ε.
Την ίδια στιγμή, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που προσπαθούν να εισέλθουν στη χώρα μας διωγμένοι από τον πόλεμο, και να αναζητήσουν εδώ καθεστώς διεθνούς προστασίας, αντιμετωπίζονται ως εχθροί και συχνά πνίγονται αβοήθητοι στα νερά του Αιγαίου. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός δηλώνει υπερήφανος για την πολιτική των αποτροπών που εφαρμόζουν οι ελληνικές Αρχές. Ωστόσο η πολιτική αυτή, πέραν του ότι τείνει να μεταβάλλει το Αιγαίο σε πλωτό νεκροταφείο, είναι παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο για τους πρόσφυγες. Το τελευταίο επιτάσσει την παραχώρηση διέλευσης για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας (αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες πολέμου).
Τα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν εδώ ή ήρθαν στην Ελλάδα σε μικρή ηλικία και φοίτησαν σε ελληνικά σχολεία δεν μπορούν να πάρουν ελληνική ιθαγένεια. Ένας μεγάλος αριθμός των παιδιών αυτών ζουν χωρίς χαρτιά και χωρίς δικαιώματα, καθώς το νομικό καθεστώς που τα διέπει είναι απόλυτα συνυφασμένο με το νομικό καθεστώς των γονιών τους.
Χιλιάδες εξάλλου μετανάστες που ζούσαν στη χώρα νόμιμα απώλεσαν τις άδειες παραμονής και εργασίας που διέθεταν, λόγω τη μη συμπλήρωσης των απαιτούμενων για το σκοπό αυτό ενσήμων. Πολλοί από αυτούς τους πρώην νόμιμους μετανάστες βρίσκονται πλέον έγκλειστοι στα κέντρα κράτησης.
Σύμφωνα με τoν Κώδικα Μετανάστευσης, οι οικογενειακές συνενώσεις μεταναστών που ζουν νόμιμα στη χώρα παραμένουν απαγορευτικές, καθώς για την πραγματοποίησή τους απαιτείται εισόδημα ίσο με τον κατώτατο νόμιμο μισθό, το οποίο δεν διαθέτουν πλέον ούτε καν αρκετοί έλληνες εργαζόμενοι .
Σύμφωνα με μνημονιακή υπουργική απόφαση (Κοινή Υπουργική Απόφαση Υ4α/οικ.105494/28-12-2012, ΦΕΚ 3096 Β’/23-11-2012 των Σταϊκούρα, Βρούτση και Λυκουρέντζου) επιβάλλονται διπλά νοσήλια για τους ασθενείς αλλοδαπούς που δεν διαθέτουν νομιμοποιητικά έγγραφα. Πρόκειται κατά τεκμήριο για έναν παράλογο νόμο,που δεν έχει άλλη σκοπιμότητα παρά την καλλιέργεια ρατσιστικών αντανακλαστικών και εντυπώσεων.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Στον κυρίαρχο λόγο, η επίκληση του γενικού όρου «μετανάστες», ακόμα και όταν πρόκειται για πρόσφυγες, γενικεύει το πρόβλημα και δεν επιτρέπει την ορθολογιστική αναζήτηση λύσεων, φορτίζοντας αρνητικά τις κοινωνικές συνειδήσεις που έχουν υποχωρήσει στην ξενοφοβία και το ρατσισμό. Για να αναζητηθούν ωστόσο οι πρόσφορες λύσεις για κάθε ιδιαίτερη κατηγορία μεταναστών ή προσφύγων, είναι αναγκαίο να γίνει μία ταξινόμηση με βάση τα «εξατομικευμένα» χαρακτηριστικά τους:
1) Πρώτη διακριτή κατηγορία, που αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο εάν επιστρέψει στις χώρες προέλευσης της, είναι οι πρόσφυγες. Είναι αυτοί που διώκονται στις χώρες τους για λόγους και οι οποίοι τυγχάνουν προστασίας από τη συνθήκη της Γενεύης. Αυτοί δικαιούνται άσυλο.
2) Δεύτερη μεγάλη κατηγορία είναι οι πρόσφυγες πολέμου, που εγκαταλείπουν τη χώρα τους γιατί διεξάγεται εμφύλιος πόλεμος και κινδυνεύει η ζωή τους. Και αυτοί τυγχάνουν διεθνούς προστασίας. Δικαιούνται άσυλο, καθεστώς προστασίας ή ανθρωπιστικό καθεστώς.
3) Τρίτη μεγάλη κατηγορία είναι όσοι έχουν άδεια παραμονής και εργασίας στη χώρα μας και δικαιούνται να την ανανεώσουν.
4) Τέταρτη, οι μετανάστες που είχαν άδεια παραμονής και εργασίας, αλλά εξέπεσαν της νομιμότητας, γιατί δεν μπόρεσαν να καλύψουν τον επαρκή αριθμό ενσήμων για την ανανέωσή της.
5) Πέμπτη, όσοι ήλθαν στην Ελλάδα μετά το 2005, που έγινε η τελευταία νομιμοποίηση, δεν διαθέτουν και δεν διέθεταν άδεια παραμονής, αλλά ζουν εδώ πάνω από 5 χρόνια και έχουν δημιουργήσει σταθερούς βιοτικούς και κοινωνικούς δεσμούς με τη χώρα μας.
6) Έκτη, οι μετανάστες σε βάρος των οποίων εκκρεμεί διοικητική ή δικαστική απέλαση, η οποία όμως για διάφορους λόγους, ένας εκ των οποίων είναι η έλλειψη διακρατικών σχέσεων με τη χώρα προέλευσης τους, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.
7) Τέλος, μια πολυπληθέστατη κατηγορία μεταναστών αφορά όσους φθάνουν στην Ελλάδα για να προωθηθούν σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπου έχουν συγγενείς ή μπορούν να βρουν δουλειά, και αντ’ αυτού εγκλωβίζονται εδώ.
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ
Η Ε.Ε. παρέχει στην Ελλάδα κονδύλια προκειμένου να είναι η χώρα μας ο χωροφύλακας της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, με μεγάλη δόση υποκρισίας, καταγγέλλει, μέσω εκπροσώπων της, τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα στρατόπεδα και παρέχει άσυλο σε πρόσφυγες παρά τις διατάξεις των Κανονισμών του ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ και ΙΙΙ.
Κεντρική θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι η ριζική τροποποίηση του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο προς την κατεύθυνση της αναλογικής κατανομής των μεταναστών σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., η κατάργηση του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ στο πλαίσιο του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου. Ταυτόχρονα, είμαστε αντίθετοι στο ελληνικό πρωτόκολλο επανεισδοχής μεταναστών μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας και στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, καθώς δεν διασφαλίζουν την εξαίρεση όσων διακαιούνται διεθνή προστασία / αιτούντων άσυλο από την επανεισδοχή στην Τουρκία.
Παράλληλα, και μέχρι την αλλαγή του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, προτείνουμε:
Α. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ – ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ
1) Άμεση λειτουργία κέντρων πρώτης υποδοχής με σκοπό την αφενός καταγραφή και αφετέρου την κάλυψη των βασικών αναγκών των νεοεισερχομένων. Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών από εξειδικευμένο προσωπικό. Ειδική μέριμνα για τις ευάλωτες ομάδες. Στη συνέχεια, συγκρότηση ανοιχτών δομών φιλοξενίας, με παράλληλη κατάργηση των ειδικών κέντρων κράτησης. Αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων για τη φιλοξενία των προσφύγων.
2) Εξασφάλιση πλήρους και αποτελεσματικής πρόσβασης όλων των αιτούντων άσυλο στη διαδικασία ασύλου. Ταχεία και απρόσκοπτη χορήγηση ασύλου σε όσους το δικαιούνται. Απαγόρευση των επαναπροωθήσεων σε σημεία εισόδου (Έβρος – Αιγαίο). Κατάργηση των πρακτικών αναχαίτισης των εισερχομένων αλλοδαπών στα θαλάσσια σύνορα.
3) Οι πρόσφυγες πολέμου τυγχάνουν διεθνούς προστασίας, ως εκ τούτου πρέπει να τους απονέμεται άσυλο ή επικουρικό καθεστώς προστασίας. Το κράτος οφείλει να μεριμνά για τη φιλοξενία τους σε δομές που εξασφαλίζουν συνθήκες αξιοπρέπειας και υγιεινής μέχρι να επιστρέψουν στις χώρες τους.
4) Ενίσχυση των υπηρεσιών ασύλου και αποσύνδεσή τους από υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
5) Υπαγωγή των Επιτροπών Προσφυγών του π.δ. 114/2010 στην Υπηρεσία Ασύλου και αφαίρεση κάθε συμμετοχής της αστυνομίας στις διαδικασίες ασύλου πρώτου και δεύτερου βαθμού. Αντικατάσταση των Προέδρων των Επιτροπών του π.δ. 114/2010 με άτομα που θα υποδειχθούν από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου,σύμφωνα με το ΠΔ 113/2013.
6) Υπαγωγή στην Υπηρεσία Ασύλου όλων των αιτημάτων ασύλου που εκκρεμούν σε πρώτο βαθμό σύμφωνα με το ΠΔ 114/2010.
7) Μεταφορά στην Υπηρεσία Ασύλου της ανανέωσης όλων των καθεστώτων διεθνούς προστασίας και της παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, ανεξαρτήτως χρόνου και διαδικασίας απόδοσής τους. Επανάκριση των καθεστώτων αυτών από την αρμόδια αρχή που εξέδωσε τις αρχικές αποφάσεις, ή, εάν αυτή δεν υφίσταται, από την Αρχή Προσφυγών. Αφαίρεση όλων των σχετικών αρμοδιοτήτων από την αστυνομία.
8) Άμεση λήψη αποφάσεων από τον αρμόδιο Υπουργό για αιτήματα διεθνούς προστασίας που εκκρεμούν ενώπιον του σύμφωνα με το π.δ. 114/2010 και αφορούν την περίοδο πριν από την θέση σε ισχύ αυτού του ΠΔ.
9) Άμεση προώθηση διαδικασιών για την πλήρη και εύρυθμη λειτουργία όλων των Περιφερειακών Γραφείων Ασύλου με το απαραίτητο προσωπικό και τον απαραίτητο εξοπλισμό.
10) Καθιέρωση τακτικών εκπαιδευτικών σεμιναρίων για κάθε είδους προσωπικό της Υπηρεσίας Ασύλου και της Αρχής Προσφυγών σχετικά με ζητήματα διαδικασίας πρόσβασης στο άσυλο, σύμφωνα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και τη διεθνή νομολογία περί ασύλου. Καθιέρωση μόνιμου εξειδικευμένου γραφείου, στο οποίο θα απευθύνεται το προσωπικό για τα ζητήματα αυτά. Αξιοποίηση της συνεργασίας με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προς αυτές τις κατευθύνσεις.
11) Καθιέρωση νομοθετικών ρυθμίσεων κατοχύρωσης της ανεξαρτησίας των Επιτροπών Προσφυγών και της ελεύθερης δικαιοδοτικής κρίσης τους επί όλων των διοικητικών ζητήματων και των ζητημάτων ουσίας της αρμοδιότητάς τους. Καθιέρωση δυνατότητας διαμόρφωσης των προγραμμάτων εξέτασης των προσφυγών (ημερήσια διάταξη), όπως ισχύει σε όλες τις διοικητικές επιτροπές του Δημοσίου.
Β. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ
Η μεταναστευτική πολιτική διέπεται από το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση, το οποίο η κυβέρνηση τηρεί πιστά. Η ίδια οχυρώνεται πίσω από την απαγόρευση των μαζικών νομιμοποιήσεων και αρνείται να έχει δική της πολιτική. Όμως το Σύμφωνο είναι μια απλή πολιτική συμφωνία που δεν έχει νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα. Είναι ενδεικτικό, μάλιστα, ότι άλλες χώρες της ΕΕ κάνουν κατά καιρούς μαζικές νομιμοποιήσεις, όπως π.χ. η Ιταλία, με το ν. 109/2012: μόνο κριτήριο είναι όσοι έχουν μπει στην Ιταλία μέχρι 31.12.2011 να μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν εργαστεί τουλάχιστον για τρεις μήνες εκεί. Το παράδειγμα αυτό δείχνει ότι, ανάλογα με το μέγεθος των ροών, υπάρχει η δυνατότητα επέμβασης της πολιτικής για να τις ρυθμίσει. Στον αντίποδα, η σύνδεση της παρουσίας χιλιάδων μεταναστών στις πόλεις με την εγκληματικότητα και το φόβο ήταν επιλογή των κυβερνήσεων στη χώρα μας, ώστε κάθε παρέμβαση να έχει ως στόχο τη διαχείριση του προβλήματος υπέρ των κυβερνήσεων.
Με στόχο την ορθολογική αντιμετώπιση του ζητήματος, μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα καταγράψει και θα ενημερώσει καταρχάς, με αριθμούς και ανά χώρες προέλευσης, τις κατηγορίες στις οποίες ανήκει κάθε μετανάστης που ζει στη χώρα μας.
Βασική διεκδίκησή μας είναι η διαρκής διαδικασία τακτικής νομιμοποίησης των μεταναστών υπό προϋποθέσεις, ώστε να αρθεί το καθεστώς ομηρίας που ωθεί στην κοινωνική περιθωριοποίηση και τις αλλεπάλληλες παραβιάσεις δικαιωμάτων. Επιδίωξή μας είναι η υιοθέτηση ανάλογης θέσης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ειδικότερα, προτείνουμε:
1. Κατάργηση των ρατσιστικών διατάξεων που θεσπίζουν διακρίσεις και στερούν το δικαίωμα πρόσβασης στην υγεία (οδηγία Α. Παπαδόπουλου κ.ά), την παιδεία και την κοινωνική προστασία από μετανάστες χωρίς έγγραφα. Αποζημίωση στα θύματα ρατσιστικών επιθέσων κατ’ αναλογία με τις διατάξεις για την αποζημίωση των θυμάτων βίας
2. Ανανέωση της άδειας παραμονής με μόνη προϋπόθεση την ύπαρξη ενεργού σύμβασης εργασίας ή με την εγγραφή του μετανάστη στους καταλόγους του ΟΑΕΔ. Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός ενσήμων που μπορεί να απαιτείται δεν θα πρέπει να υπερβαίνει εκείνον που απαιτείται για την έκδοση βιβλιαρίου υγείας (50 ετησίως).
3. Αποσύνδεση του δικαιώματος οικογενειακής επανένωσης από την απόδειξη ορισμένου (και μάλιστα αυξημένου) εισοδήματος. Να προβλεφθεί η δυνατότητα οικογενειακής συνένωσης των μεταναστών με τους ανιόντες τους υπό τους ίδιους όρους που αυτή θεσπίζεται με τον/τη σύζυγο και τα τέκνα τους ή το μόνιμο σύντροφο.
4. Δυνατότητα μεταβολής του σκοπού της άδειας διαμονής των μεταναστών, χωρίς οποιονδήποτε περιορισμό. Αποσύνδεση της άδειας διαμονής για ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα από απόδειξη ύπαρξης πόρων συγκεκριμένου ύψους.
5. Κατάργηση διοικητικής απέλασης που γίνεται χωρίς δικαστικές εγγυήσεις και διασφάλιση της δυνατότητας αποτελεσματικής προσφυγής σε δικαστικό όργανο για την αμφισβήτηση ή την ακύρωσή της. Η δικαστική απέλαση να μην αποτελεί λόγο παρακώλυσης της διαδικασίας χορήγησης και ανανέωσης άδειας διαμονής, στις περιπτώσεις που έχει επιβληθεί για λόγους παράνομης εισόδου, παραμονής και εργασίας στη χώρα. Να εξασφαλίζεται έγγραφο νομιμοποίησης για τους αλλοδαπούς που προσφεύγουν στα δικαστήρια για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και μέχρι τελεσιδικίας της υπόθεσής τους (π.χ. εργατικά ατυχήματα).
6. Αποποινικοποίηση του αδικήματος της παράνομης εισόδου και διαμονής.
7. Μείωση του ύψους του παραβόλου και προσαρμογή του στο πραγματικό κόστος έκδοσης της άδειας διαμονής. Η ίδια ρύθμιση να ισχύει και για τους επί μακρόν διαμένοντες.
8. Να θεσμοθετηθεί ρητά στο μεταναστευτικό νόμο η απαγόρευση της απέλασης και της διοικητικής κράτησης των ευάλωτων ομάδων (άτομα με αναπηρία, ανήλικοι, ιδίως οι ασυνόδευτοι, έγκυες γυναίκες, άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας κλπ).
9. Δραστική αύξηση του διοικητικού προσωπικού που ασχολείται με την χορήγηση ή ανανέωση αδειών διαμονής, ιδίως στις Περιφέρειες της χώρας. Εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας 103/2003, που επιτρέπει τη μετατροπή των διαφόρων τύπων αδειών που υπάρχουν σε άδειες «επί μακρόν διαμενόντων», καθώς εδώ και δύο περίπου χρόνια τέτοιες άδειες δεν εκδίδονται.
10. Κατάργηση της προϋπόθεσης γνώσης ελληνικής γλώσσας για τη χορήγηση άδειας διαμονής του επί μακρόν διαμένοντος, όρος που ούτως ή άλλως δεν προβλέπεται από την κοινοτική νομοθεσία. Ενίσχυση του θεσμού των διαπολιτισμικών σχολείων.
11. Απαγόρευση των επαναπροωθήσεων σε σημεία εισόδου (Έβρος και Βόρειο Αιγαίο). Φραγμός στην αυθαίρετη απόρριψη υποβαλλόμενων αιτημάτων ασύλου από τις αστυνομικές αρχές. Κατάργηση των πρακτικών αναχαίτισης των εισερχόμενων αλλοδαπών στα θαλάσσια σύνορα.
12. Κατάργηση των στρατοπέδων συγκέντρωσης μεταναστών, καθώς και της κράτησης των μεταναστών στα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων, επί 18μηνο και υπό άθλιες συνθήκες που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και επιδεινώνουν την ήδη βεβαρυμένη υγεία των κρατουμένων. Άμεση λειτουργία κέντρων πρώτης υποδοχής, στελεχωμένων με ιατρικό-νοσηλευτικό προσωπικό και διερμηνείς, και με σκοπό την κάλυψη των αναγκών των νεοεισερχομένων σύμφωνα με εξατομικευμένη κρίση. Δημιουργία κέντρων υποδοχής/φιλοξενίας.
Μια κυβέρνηση της Αριστεράς οφείλει να διεθνοποιήσει το ζήτημα της κατάργησης της διοικητικής κράτησης, απευθυνόμενη σε διεθνείς οργανισμούς για την εξασφάλιση στήριξης στις πρωτοβουλίες της. Οι πρωτοβουλίες αυτές απαιτούν εθνικό σχεδιασμό, διαβούλευση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, κάλυψη από ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας και πολιτική για την κοινωνική κατοικία, καθώς και συνδυαστικά μέτρα, όπως για παράδειγμα η προσωρινή αξιοποίηση υπερχρεωμένων οικημάτων σε συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες τους κ.ά.
13. Δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι σε αυτοδιοικητικές εκλογές για όλους τους αλλοδαπούς που συμπληρώνουν πέντε χρόνια νόμιμης διαμονής.
14. Άμεση ψήφιση νόμου για την ιθαγένεια με βάση το νόμο Ραγκούση. Καμιά αναδρομική αφαίρεση ιθαγένειας από τα παιδιά των μεταναστών.
15. Άμεση ψήφιση ενός αυστηρού αντιρατσιστικού νόμου ενάντια στη ρατσιστική δράση.
16. Ενεργοποίηση συμβουλίων ένταξης μεταναστών στους δήμους.
17. Θέσπιση λειτουργικού και αποτελεσματικού πλαισίου εντοπισμού και προστασίας των θυμάτων trafficking.
19. Απαγόρευση της χρήσης της λέξης λαθρομετανάστης στο δημόσιο λόγο, στα κείμενα νόμων και στη Βουλή, καθώς εισάγει διάκριση.
20. Εφαρμογή των προγραμμάτων εθελοντικού επαναπατρισμού, για νόμιμη αποχώρηση από τη χώρα, μέσω του ΔΟΜ και με τις εγγυήσεις των διεθνών συμβάσεων.
Για το ζήτημα των θυλάκων μεταναστών μέσα στις πόλεις
Η προσέγγιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας με όρους γκέτο, υποβάθμισης και καταστολής, περισσότερο συσκοτίζει το ζήτημα, παρά υποδεικνύει πιθανές προτάσεις αντιμετώπισης. Αυτό που δημοσιογραφικά αναφέρεται ως «υποβάθμιση» της περιοχής πίσω από το Δημαρχείο, γύρω από την Ομόνοια ή σε άλλες περιοχές δεν αναφέρεται σε ένα πρόβλημα αλλά σε πολλαπλούς παράγοντες και επιμέρους φαινόμενα. Έτσι δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε:
§ στην υποχρηματοδότηση του ΟΚΑΝΑ, στις μονάδες που ιδρύονται και στην συνέχεια αφήνονται στην τύχη τους.
§ στην αποτυχία της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής, που εγκλωβίζει χιλιάδες ανθρώπους σε καθεστώς παρανομίας και τους καθιστά ευάλωτους και αναλώσιμους σε μια σειρά παραβατικές δραστηριότητες, με πρώτη από όλες το κύκλωμα εμπορίας ναρκωτικών,
§ στην πολιτική ασύλου της Ελλάδας, που αρνείται την αναγνώριση του καθεστώτος του πρόσφυγα σε χιλιάδες ανθρώπους,
§ στην καταναγκαστική πορνεία και τα κυκλώματα του trafficking, κάτω από τη μύτη της αστυνομίας,
§ στους κερδοσκόπους ακινήτων, που επενδύουν στην σημερινή «υποβάθμιση» και την δικαιολογημένη από διάφορες απόψεις πρόθεση των παλαιών κατοίκων να φύγουν από την περιοχή, πουλώντας φθηνά.
Είναι σαφές ότι όσα μέτρα προτείνονται πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτά δεδομένα. Πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους ότι η περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός μεγάλων και ευάλωτων ομάδων δημιουργούν οξυμένα κοινωνικά προβλήματα και εντάσεις. Ότι τα γκέτο στις πόλεις γεννιούνται από τη στέρηση δικαιωμάτων και την αδυναμία ένταξης των περιθωριοποιημένων πληθυσμών. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, η ανάδειξη του ζητήματος στην κοινή γνώμη και η επίσημη αντιμετώπιση του ζητήματος εξαντλήθηκαν στην απομάκρυνση –μέσω ήπιας ή λιγότερο ήπιας καταστολής και των επιχειρήσεων-σκούπα– ομάδων τοξικοεξαρτημένων ή και εκδιδόμενων γυναικών.
Όμως, το μόνο που μπορεί να επιτύχει η αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων διά την αύξηση της αστυνόμευσης είναι η μετατόπιση του προβλήματος κατά μερικά χιλιόμετρα πιο μακριά, σε κάποια άλλη γωνία της πόλης. Σε ό,τι αφορά δε την πρόταση για «άμεση απέλαση», ιδίως όσων σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα, αυτή μάλλον αγνοεί ότι το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα δεν αφορά μόνο τους αλλοδαπούς, αλλά αναγκαστικά έχει και Έλληνες συνεργούς, αν όχι αφεντικά.
Επιπλέον, οι αστυνομικές επιχειρήσεις (επιχειρήσεις-σκούπα):
* συνδέονται με εκτεταμένες παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων
* υιοθετούν στην πράξη την θεωρία της συλλογικής ευθύνης και αναπαράγουν τα πιο ρατσιστικά στερεότυπα, ενοχοποιώντας το σύνολο ενός συγκεκριμένου πληθυσμού
* είναι απολύτως αναποτελεσματικές, στο βαθμό που αδυνατούν να εξαρθρώσουν τα δίκτυα της διακίνησης των ναρκωτικών ή του trafficking.
Για εμάς το ζήτημα είναι να υπάρξει οργανωμένες και σε βάθος χρόνου παρεμβάσεις στην κατεύθυνση της πραγματικής αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων.
Με βάση τα παραπάνω, προτείνουμε:
· Την ενίσχυση των προνοιακών δομών, ώστε αυτές να μπορούν να ανταποκριθούν στις υπάρχουσες ανάγκες, ιδίως σε ότι αφορά τη σίτιση, τη στέγαση, τα προγράμματα κατά της τοξικοεξάρτησης, την (επαν)ένταξη των κοινωνικά αποκλεισμένων. Τη δημιουργία ξενώνων φιλοξενίας για τους άστεγους της Αθήνας, Έλληνες και μετανάστες, σε άδεια κτήρια, μέσω της αξιοποίησης και της δημοτικής περιουσίας.
* Τη δημιουργία θεσμών πολιτικής εκπροσώπησης σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης των μεταναστών.
* Την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων για την ανάπλαση των υποβαθμισμένων γειτονιών της Αθήνας και άλλων πόλεων με σημαντικό πληθυσμό μεταναστών, με την αναβάθμιση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου, τη δημιουργία νέων, τη συστηματική καθαριότητα, την ενίσχυση των αναγκαίων κοινωνικών υποδομών (σχολικών κτηρίων και παιδικών σταθμών, δημοτικών ιατρείων, πολιτιστικών κέντρων, αθλητικών εγκαταστάσεων). Την προστασία των χρήσεων γης, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα κερδοσκοπίας στη γη και στα ακίνητα, που εμφανίστηκαν στο παρελθόν, με αποτέλεσμα ολόκληρες περιοχές από τη μια μέρα στην άλλη να μετατρέπονται σε μαζικούς χώρους διασκέδασης, συμβάλλοντας έτσι στην περαιτέρω διάλυση του κοινωνικού ιστού στις γειτονιές της Αθηνάς.
* Την οργάνωση με πρωτοβουλία και ευθύνη των Δήμων του δημόσιου διάλογου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, στον αντίποδα της δημιουργίας ειδικών οργανισμών και επιτροπών με υπερεξουσίες που παραπέμπουν σε καθεστώς «έκτακτης ανάγκης». Αλλά και την προώθηση των αναγκαίων παρεμβάσεων, υπό τον διαρκή έλεγχο των αιρετών δημοκρατικών οργάνων, μέσα από συναίνεση και διάλογο.
ΑΜΕΣΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ
* Η ανάδειξη της ευρωπαϊκής διάστασης της αντιμεταναστευτικής, αντιπροσφυγικής πολιτικής, και η διατύπωση του αιτήματος της αναλογικής κατανομής των προσφύγων και μεταναστών στις χώρες της ΕΕ.
* Το κλείσιμο των κέντρων κράτησης και η κατάργηση της διοικητικής κράτησης μεταναστών χωρίς χαρτιά, με δεδομένη την παρέλευση 18 μηνών από την έναρξη της ρατσιστικής επιχείρησης “Ξένιος Δίας” – αλλά και τις συνθήκες κολαστηρίου που επικρατούν σε κέντρα κράτησης και κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων.
* Η Απαγόρευση κράτησης ευάλωτων ομάδων (έγκυοι, άτομα με αναπηρία, θύματα βασανιστηρίων ή απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχέιρισης, άτομα άνω των 65 ετών κλπ). Απαγόρευση κράτησης αιτούντων άσυλο μόνο λόγω παράνομης εισόδου στη χώρα.
* Η θεσμοθέτηση κέντρων πρώτης υποδοχής με σκοπό την καταγραφή και την κάλυψη των αναγκών των νεοεισερχομένων. Η διαμόρφωση, επίσης, κατάλληλων χώρων ανοιχτής φιλοξενίας για την προστασία των ευάλωτων ομάδων προσφύγων και μεταναστών. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακίνητα κυριότητας του κράτους, των Δήμων και της Περιφέρειας.
* Η απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα, η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των θετικών διατάξεων του υπό ψήφιση Μεταναστευτικού Κώδικα, η ενίσχυση, στελέχωση και αποκεντρωμένη λειτουργία των υπηρεσιών “μιας στάσης”, καθώς και η επαναφορά της πρόνοιας για μια διαρκή διαδικασία νομιμοποίησης, ώστε να μην ωθούνται περιθώριο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που ζουν και δουλεύουν χρόνια στη χώρα.
* Η άρση όλων των ρατσιστικών αποκλεισμών των μεταναστών από την υγεία και την παιδεία και η κατοχύρωση της ισότιμης πρόσβασης στα αγαθά αυτά με τους Έλληνες πολίτες.
* Η ενίσχυση των υπηρεσιών ασύλου και η καθιέρωση δίκαιης, κατάλληλης και αποτελεσματικής πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου σε όλους τους αλλοδαπούς που την επιθυμούν, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Αποσύνδεσή των υπηρεσιών ασύλου πάσης φύσεως από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων για την αξιοπρεπή φιλοξενία των προσφύγων και την εξασφάλιση κατάλληλων υπηρεσιών διερμηνείας και δωρεάν νομικής παράστασης στους αιτούντες άσυλο σε κάθε διοικητικό στάδιο της διαδικασίας ασύλου. Λήψη μέτρων για την άμεση αποκατάσταση της ανεξαρτησίας και της ελεύθερης δικαιοδοτικής κρίσης των Επιτροπών Προσφυγών.
* Η κατάργηση των παράνομων πολιτικών αποτροπής στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας, ώστε να μην υπάρχουν άλλα Φαρμακονήσια.
* Η κατάργηση διοικητικής απέλασης που γίνεται χωρίς δικαστικές εγγυήσεις και δυνατότητα κατάλληλης και αποτελεσματικής προσφυγής σε δικαστικό όργανο για την αμφισβήτηση ή την ακύρωσή της. Η εξασφάλιση εγγράφων νομιμοποίησης για τους αλλοδαπούς που προσφεύγουν στα δικαστήρια για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και μέχρι τελεσιδικίας της υπόθεσής τους (π.χ. εργατικά ατυχήματα)
* Άμεση ψήφιση αυστηρού αντιρατσιστικού νόμου.
* Υποστήριξη του έργου των εθελοντικών δομών αλληλεγγύης/βοήθειας προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
16. Ενεργοποίηση συμβουλίων ένταξης μεταναστών στους δήμους.
17. Θέσπιση λειτουργικού και αποτελεσματικού πλαισίου εντοπισμού και προστασίας των θυμάτων trafficking.
19. Απαγόρευση της χρήσης της λέξης λαθρομετανάστης στο δημόσιο λόγο, στα κείμενα νόμων και στη Βουλή, καθώς εισάγει διάκριση.
20. Εφαρμογή των προγραμμάτων εθελοντικού επαναπατρισμού, για νόμιμη αποχώρηση από τη χώρα, μέσω του ΔΟΜ και με τις εγγυήσεις των διεθνών συμβάσεων.
Για το ζήτημα των θυλάκων μεταναστών μέσα στις πόλεις
Η προσέγγιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας με όρους γκέτο, υποβάθμισης και καταστολής, περισσότερο συσκοτίζει το ζήτημα, παρά υποδεικνύει πιθανές προτάσεις αντιμετώπισης. Αυτό που δημοσιογραφικά αναφέρεται ως «υποβάθμιση» της περιοχής πίσω από το Δημαρχείο, γύρω από την Ομόνοια ή σε άλλες περιοχές δεν αναφέρεται σε ένα πρόβλημα αλλά σε πολλαπλούς παράγοντες και επιμέρους φαινόμενα. Έτσι δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε:
§ στην υποχρηματοδότηση του ΟΚΑΝΑ, στις μονάδες που ιδρύονται και στην συνέχεια αφήνονται στην τύχη τους.
§ στην αποτυχία της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής, που εγκλωβίζει χιλιάδες ανθρώπους σε καθεστώς παρανομίας και τους καθιστά ευάλωτους και αναλώσιμους σε μια σειρά παραβατικές δραστηριότητες, με πρώτη από όλες το κύκλωμα εμπορίας ναρκωτικών,
§ στην πολιτική ασύλου της Ελλάδας, που αρνείται την αναγνώριση του καθεστώτος του πρόσφυγα σε χιλιάδες ανθρώπους,
§ στην καταναγκαστική πορνεία και τα κυκλώματα του trafficking, κάτω από τη μύτη της αστυνομίας,
§ στους κερδοσκόπους ακινήτων, που επενδύουν στην σημερινή «υποβάθμιση» και την δικαιολογημένη από διάφορες απόψεις πρόθεση των παλαιών κατοίκων να φύγουν από την περιοχή, πουλώντας φθηνά.
Είναι σαφές ότι όσα μέτρα προτείνονται πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτά δεδομένα. Πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους ότι η περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός μεγάλων και ευάλωτων ομάδων δημιουργούν οξυμένα κοινωνικά προβλήματα και εντάσεις. Ότι τα γκέτο στις πόλεις γεννιούνται από τη στέρηση δικαιωμάτων και την αδυναμία ένταξης των περιθωριοποιημένων πληθυσμών. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, η ανάδειξη του ζητήματος στην κοινή γνώμη και η επίσημη αντιμετώπιση του ζητήματος εξαντλήθηκαν στην απομάκρυνση –μέσω ήπιας ή λιγότερο ήπιας καταστολής και των επιχειρήσεων-σκούπα– ομάδων τοξικοεξαρτημένων ή και εκδιδόμενων γυναικών.
Όμως, το μόνο που μπορεί να επιτύχει η αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων διά την αύξηση της αστυνόμευσης είναι η μετατόπιση του προβλήματος κατά μερικά χιλιόμετρα πιο μακριά, σε κάποια άλλη γωνία της πόλης. Σε ό,τι αφορά δε την πρόταση για «άμεση απέλαση», ιδίως όσων σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα, αυτή μάλλον αγνοεί ότι το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα δεν αφορά μόνο τους αλλοδαπούς, αλλά αναγκαστικά έχει και Έλληνες συνεργούς, αν όχι αφεντικά.
Επιπλέον, οι αστυνομικές επιχειρήσεις (επιχειρήσεις-σκούπα):
* συνδέονται με εκτεταμένες παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων
* υιοθετούν στην πράξη την θεωρία της συλλογικής ευθύνης και αναπαράγουν τα πιο ρατσιστικά στερεότυπα, ενοχοποιώντας το σύνολο ενός συγκεκριμένου πληθυσμού
* είναι απολύτως αναποτελεσματικές, στο βαθμό που αδυνατούν να εξαρθρώσουν τα δίκτυα της διακίνησης των ναρκωτικών ή του trafficking.
Για εμάς το ζήτημα είναι να υπάρξει οργανωμένες και σε βάθος χρόνου παρεμβάσεις στην κατεύθυνση της πραγματικής αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων.
Με βάση τα παραπάνω, προτείνουμε:
· Την ενίσχυση των προνοιακών δομών, ώστε αυτές να μπορούν να ανταποκριθούν στις υπάρχουσες ανάγκες, ιδίως σε ότι αφορά τη σίτιση, τη στέγαση, τα προγράμματα κατά της τοξικοεξάρτησης, την (επαν)ένταξη των κοινωνικά αποκλεισμένων. Τη δημιουργία ξενώνων φιλοξενίας για τους άστεγους της Αθήνας, Έλληνες και μετανάστες, σε άδεια κτήρια, μέσω της αξιοποίησης και της δημοτικής περιουσίας.
* Τη δημιουργία θεσμών πολιτικής εκπροσώπησης σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης των μεταναστών.
* Την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων για την ανάπλαση των υποβαθμισμένων γειτονιών της Αθήνας και άλλων πόλεων με σημαντικό πληθυσμό μεταναστών, με την αναβάθμιση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου, τη δημιουργία νέων, τη συστηματική καθαριότητα, την ενίσχυση των αναγκαίων κοινωνικών υποδομών (σχολικών κτηρίων και παιδικών σταθμών, δημοτικών ιατρείων, πολιτιστικών κέντρων, αθλητικών εγκαταστάσεων). Την προστασία των χρήσεων γης, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα κερδοσκοπίας στη γη και στα ακίνητα, που εμφανίστηκαν στο παρελθόν, με αποτέλεσμα ολόκληρες περιοχές από τη μια μέρα στην άλλη να μετατρέπονται σε μαζικούς χώρους διασκέδασης, συμβάλλοντας έτσι στην περαιτέρω διάλυση του κοινωνικού ιστού στις γειτονιές της Αθηνάς.
* Την οργάνωση με πρωτοβουλία και ευθύνη των Δήμων του δημόσιου διάλογου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, στον αντίποδα της δημιουργίας ειδικών οργανισμών και επιτροπών με υπερεξουσίες που παραπέμπουν σε καθεστώς «έκτακτης ανάγκης». Αλλά και την προώθηση των αναγκαίων παρεμβάσεων, υπό τον διαρκή έλεγχο των αιρετών δημοκρατικών οργάνων, μέσα από συναίνεση και διάλογο.
ΑΜΕΣΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ
* Η ανάδειξη της ευρωπαϊκής διάστασης της αντιμεταναστευτικής, αντιπροσφυγικής πολιτικής, και η διατύπωση του αιτήματος της αναλογικής κατανομής των προσφύγων και μεταναστών στις χώρες της ΕΕ.
* Το κλείσιμο των κέντρων κράτησης και η κατάργηση της διοικητικής κράτησης μεταναστών χωρίς χαρτιά, με δεδομένη την παρέλευση 18 μηνών από την έναρξη της ρατσιστικής επιχείρησης “Ξένιος Δίας” – αλλά και τις συνθήκες κολαστηρίου που επικρατούν σε κέντρα κράτησης και κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων.
* Η Απαγόρευση κράτησης ευάλωτων ομάδων (έγκυοι, άτομα με αναπηρία, θύματα βασανιστηρίων ή απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχέιρισης, άτομα άνω των 65 ετών κλπ). Απαγόρευση κράτησης αιτούντων άσυλο μόνο λόγω παράνομης εισόδου στη χώρα.
* Η θεσμοθέτηση κέντρων πρώτης υποδοχής με σκοπό την καταγραφή και την κάλυψη των αναγκών των νεοεισερχομένων. Η διαμόρφωση, επίσης, κατάλληλων χώρων ανοιχτής φιλοξενίας για την προστασία των ευάλωτων ομάδων προσφύγων και μεταναστών. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακίνητα κυριότητας του κράτους, των Δήμων και της Περιφέρειας.
* Η απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα, η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των θετικών διατάξεων του υπό ψήφιση Μεταναστευτικού Κώδικα, η ενίσχυση, στελέχωση και αποκεντρωμένη λειτουργία των υπηρεσιών “μιας στάσης”, καθώς και η επαναφορά της πρόνοιας για μια διαρκή διαδικασία νομιμοποίησης, ώστε να μην ωθούνται περιθώριο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που ζουν και δουλεύουν χρόνια στη χώρα.
* Η άρση όλων των ρατσιστικών αποκλεισμών των μεταναστών από την υγεία και την παιδεία και η κατοχύρωση της ισότιμης πρόσβασης στα αγαθά αυτά με τους Έλληνες πολίτες.
* Η ενίσχυση των υπηρεσιών ασύλου και η καθιέρωση δίκαιης, κατάλληλης και αποτελεσματικής πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου σε όλους τους αλλοδαπούς που την επιθυμούν, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Αποσύνδεσή των υπηρεσιών ασύλου πάσης φύσεως από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων για την αξιοπρεπή φιλοξενία των προσφύγων και την εξασφάλιση κατάλληλων υπηρεσιών διερμηνείας και δωρεάν νομικής παράστασης στους αιτούντες άσυλο σε κάθε διοικητικό στάδιο της διαδικασίας ασύλου. Λήψη μέτρων για την άμεση αποκατάσταση της ανεξαρτησίας και της ελεύθερης δικαιοδοτικής κρίσης των Επιτροπών Προσφυγών.
* Η κατάργηση των παράνομων πολιτικών αποτροπής στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας, ώστε να μην υπάρχουν άλλα Φαρμακονήσια.
* Η κατάργηση διοικητικής απέλασης που γίνεται χωρίς δικαστικές εγγυήσεις και δυνατότητα κατάλληλης και αποτελεσματικής προσφυγής σε δικαστικό όργανο για την αμφισβήτηση ή την ακύρωσή της. Η εξασφάλιση εγγράφων νομιμοποίησης για τους αλλοδαπούς που προσφεύγουν στα δικαστήρια για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και μέχρι τελεσιδικίας της υπόθεσής τους (π.χ. εργατικά ατυχήματα)
* Άμεση ψήφιση αυστηρού αντιρατσιστικού νόμου.
* Υποστήριξη του έργου των εθελοντικών δομών αλληλεγγύης/βοήθειας προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Εισαγωγικό μέρος
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, κάθε τέσσερα δευτερόλεπτα προστίθεται ένας νέος πρόσφυγας στο ατέλειωτο κύμα των προσφύγων. Όπως ανακοίνωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, που παρέχει στοιχεία σε ετήσια βάση, ως το τέλος του 2012 οι πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο ξεπερνούσαν τους 45.200.000, ενώ, με βάση τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου του 2013, 235 εκατ. μετανάστες μετακινούνταν σε όλο τον κόσμο σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Με στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2013, οι Σύριοι πρόσφυγες ανέρχονταν ήδη σε 2.300.000.
Πρόκειται για ένα ζήτημα παγκόσμιο, με πολλαπλές διαστάσεις, δύσκολο και πολύπλοκο, το οποίο τα τελευταία 25 χρόνια αντιμετωπίστηκε από τους ισχυρούς της γης σχεδόν αποκλειστικά με τη συνταγή της καταστολής, των περιορισμών, των διωγμών, ακόμα και των εγκλημάτων σε βάρος των απελπισμένων. Η συνταγή αυτή απέτυχε παταγωδώς. Οι φράχτες, τα εθνικά λιμενικά σώματα, η FRONTEX, ακόμα και η απειλή του θανάτου, δεν αποτελούν εμπόδιο για όσους αναζητούν την ελπίδα. Ούτε η φήμη των στρατοπέδων συγκέντρωσης της Ελλάδας και των άλλων χωρών της Ευρώπης αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα. Και βεβαίως ούτε η κρίση ή η ανεργία, πολύ περισσότερο για την Ελλάδα, που επιλέγεται λόγω των συνόρων της και όχι ως επιλογή διαμονής. Η φρίκη του πολέμου, από την οποία φτάνουν οι ανέστιοι, δεν συγκρίνεται με τίποτα από αυτά.
Στα χρόνια ενός βάρβαρου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, στην εποχή που στυγνές πολιτικές επιβάλλονται τόσο στην ΕΕ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, το πολιτικό σύστημα φροντίζει να μεταμφιέζει τα κοινωνικά προβήματα σε εθνικά και να τα ιδεολογικοποιεί. Αυτή είναι, κατεξοχήν, η πρακτική που εφαρμόζεται και στην Ελλάδα – και ιδιαίτερα στο μεταναστευτικό και το προσφυγικό. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ακούγεται τόσο συχνά το περίφημο “πόσους μπορεί να χωρέσει ακόμα η Ελλάδα – και μάλιστα σήμερα, στην κρίση”.
Όπως όμως και η κρίση, έτσι και το προσφυγικό ρεύμα και οι μικτές μεταναστευτικές ροές δεν αποτελούν εθνικό αλλά ευρωπαϊκό και διεθνές ζήτημα. Καμία χώρα δεν μπορεί να το λύσει μόνη της, και κυρίως, κανείς δεν μπορεί να το λύσει μέσω της ποινικοποίησης και της καταστολής. Το μεταναστευτικό αποτελεί ένα μεγάλαιο υποκεφάλαιο του κοινωνικού ζητήματος στην Ευρώπη στα χρόνια της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης: τι θα κάνει η Ευρώπη με τους διωγμένους και τους ξένους φτωχούς; Πώς θα τους υποδεχτεί, σε τι εγκαταστάσεις θα τους στεγάσει, πώς θα τους περιθάλψει, σε ποιους τομείς της οικονομίας θα εργαστούν, ποια δημόσια διοίκηση μπορεί να καλύψει τις ανάγκες και να διευθετήσει τις υποχρεώσεις τους, ποια σχολεία θα εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους; Πώς θα ενισχυθούν τα ασφαλιστικά ταμεία και πώς θα διασφαλιστούν τα δημόσια έσοδα, αν δεν καταπολεμηθεί μεταξύ άλλων η ανασφάλιστη εργασία και η αδήλωτη απασχόληση των μεταναστών, μέσα από την τακτοποίηση του καθεστώτος τους – και με όρους διευκόλυνσης της πρόσβασης στην νόμιμη αγορά εργασίας, αντί αποκλεισμού απ΄αυτήν;
Με τη διαχείριση της κρίσης να έχει αφήσει συντρίμμια, τα ερωτήματα αυτά μοιάζουν ανυπέρβλητα ήδη για ευρύτατα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας. Γι’ αυτό άλλωστε η πολιτική του αποκλεισμού των μεταναστών από τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα παρουσιάζεται (και συχνά πείθει) ως μέτρο υπεράσπισης των κοινωνικών δικαιωμάτων έστω για τους ντόπιους.
Το πόσο ανυπόστατο είναι, βεβαίως, αυτό το βιώνουμε καθημερινά, ιδίως την τελευταία τετραετία. Γι’ αυτό και, όσο πιο γρήγορα συμφιλιωθούμε με την πραγματικότητα, ότι δηλαδή το μεταναστευτικό δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά από το κοινωνικό ζήτημα στον 21ο αιώνα, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε μια μεταναστευτική πολιτική που θα λύνει προβλήματα αντί να δημιουργεί νέα.
ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Η ελληνική κυβέρνηση και το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα έχουν σε μεγάλο βαθμό ενσωματώσει στο λόγο και τις πρακτικές τους τη ρατσιστική ατζέντα της Χρυσής Αυγής, που σήμερα ξορκίζουν. Είναι γι’ αυτό που, σε όλες τις πτυχές που αφορούν το μεταναστευτικό, πριμοδοτούν την καταστολή, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την κοινωνική βαρβαρότητα.
Αντιλήψεις ανάλογες με αυτές της κυβέρνησης υιοθετεί, δυστυχώς, και σημαντική μερίδα του κοινωνικού σώματος, είτε σε ό,τι αφορά συνολικά το μεταναστευτικό, είτε σε επιμέρους πτυχές του. Επιπλέον, μεγάλο μέρος των ελλήνων πολιτών εκτιμά ότι, στην παρούσα φάση, γύρω από το μεταναστευτικό «υπάρχει πρόβλημα». Και στο πρόβλημα αυτό αναζητά άμεσες λύσεις, που συχνά δημιουργούν διλήμματα και αμηχανία ακόμη και σε ένα διόλου ευκαταφρόνητο τμήμα της επιρροής της Αριστεράς.
Η παραπάνω εκτίμηση συνδέεται με την ισχυρή επίδραση που ασκούν στο κοινωνικό σώμα οι κυβερνητικές και οι ακροδεξιές ρατσιστικές θέσεις γύρω από το μεταναστευτικό. Δεν είναι άνευ σημασίας ότι η κυβερνητική πλευρά εισάγει τον όρο «λαθρομετανάστες» ακόμη και σε αιτιολογικές εκθέσεις σχεδίων νόμου, ενώ η ναζιστική Χρυσή Αυγή έχει τοποθετηθεί ξεκάθαρα υπέρ μιας «τελικής λύσης».
Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, λοιπόν, χρησιμοποιούνται από την κυβέρνηση ως αποδιοπομπαίοι τράγοι. Σ’ αυτούς αποδίδονται τα τεράστια ελλείμματα οποιασδήποτε κρατικής μέριμνας για τους κατοίκους των υποβαθμισμένων περιοχών, ιδίως της Αθήνας, οι οποίοι ασφυκτιούν κάτω από το βάρος της διευρυνόμενης κοινωνικής φτώχειας και εγκατάλειψης. Τους αποδίδεται, ψευδώς, ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για την ανεργία που προκάλεσε η άγρια νεοφιλελεύθερη πολιτική των μνημονίων. Τους αποδίδεται επίσης, ως συλλογική κατηγορία, η ευθύνη για την αύξηση της εγκληματικότητας, παρότι η εγκληματικότητα αυτή συντηρείται συνειδητά από το ίδιο το κράτος: Είτε διότι η απόλυτη ανέχεια, η μη πρόσβαση σε στοιχειώδη κοινωνικά αγαθά και η ανάγκη της επιβίωσης εξωθεί μερίδα των μεταναστών, που δεν έχουν κανένα πόρο διαβίωσης και καμία δυνατότητα αναζήτησης νόμιμης εργασίας, σε μικρής κλίμακας παραβατικότητα. Είτε γιατί οι λόγοι που αναφέρθηκαν ενισχύουν οργανωμένα κυκλώματα που δεν θα υπήρχαν χωρίς τη στήριξη εγχώριων συμφερόντων και χωρίς εγχώριους ιθύνοντες με προσβάσεις στον κρατικό μηχανισμό.
Οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους διακινούν από τη μια το φόβο και από την άλλη το μίσος, συναισθήματα που διαλύουν την κοινωνία και την κοινωνική αλληλεγγύη. Εκμεταλλεύονται το άγχος των ανθρώπων μπροστά στα βιοτικά τους αδιέξοδα για να προκαλέσουν στο κοινωνικό σώμα μισαλλόδοξα και ρατσιστικά αντανακλαστικά. Και το κάνουν ώστε να συσκοτίζουν τα πραγματικά οικονομικά και πολιτικά αίτια για την υποβάθμιση της ζωής των υποτελών τάξεων συνολικά.
Η ελληνική κυβέρνηση επαίρεται ότι πρωτοστατεί στην υιοθέτηση ενός ευρωπαϊκού κατασταλτικού πλαισίου για την αποτροπή της μετανάστευσης, την ώρα που έχει αποδεχθεί τον εγκλωβισμό χιλιάδων προσφύγων στο ελληνικό έδαφος μέσω των Κανονισμών Δουβλίνο ΙΙ και ΙΙΙ. Πρόκειται για τους κανονισμούς της Ε.Ε. που προβλέπουν ότι η χώρα εισόδου του αιτούντος άσυλο θα είναι και η χώρα που θα εξετάσει το αίτημά του, γεγονός που δημιουργεί μια άνιση κατανομή ευθύνης και επιβάρυνσης ανάμεσα στις χώρες-πύλες εισόδου, όπως η Ελλάδα, και στα κράτη του ευρωπαϊκού Βορρά.
Η υιοθέτηση των Συνθηκών αυτών, σε συνδυασμό με τον τρόπο λειτουργίας της συνθήκης Σένγκεν, και την επιλεκτική εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση, έχουν μεταβάλει τη χώρα σε αποθήκη απελπισμένων ανθρώπων που αναζητούν διέξοδο επιβίωσης στις οικονομικά εύρωστες χώρες της Ευρώπης. Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται να διαπραγματευθεί στα σοβαρά την αναλογική κατανομή στο πλαίσιο της Ε.Ε. των διογκούμενων προσφυγικών ροών, ενώ οι ροές αυτές τροφοδοτούνται από τους πολέμους, τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων σε όλο τον πλανήτη και την κλιματική αλλαγή. Επιλέγει, ταυτόχρονα, να επενδύει τους ευρωπαϊκούς πόρους που διοχετεύονται στην Ελλάδα για τους μετανάστες σε πανάκριβα έργα καταστολής, που και δεν λύνουν το πρόβλημα, και τροφοδοτούν τεράστια διαπλεκόμενα οικονομικά συμφέροντα.
Στον αντίποδα των κυβερνητικών πολιτικών, που ευνοούν τη διάσπαση της κοινωνικής συνοχής και καθιστούν τους μετανάστες και τους πρόσφυγες εύκολη λεία, θύματα ακραίας εργασιακής εκμετάλλευσης και, βεβαίως, φασιστικών επιθέσεων, ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει ένα συνολικό πλαίσιο ρεαλιστικής μεταναστευτικής πολιτικής στηριγμένο στην αναγνώριση και την καταγραφή των προβλημάτων, αλλά και στην υπεράσπιση των αξιών της αλληλεγγύης και της ισότητας δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, θρησκείας, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, που αποτελούν τον πυρήνα της ιδεολογίας της Αριστεράς.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, πάνω στη θέση της αλληλεγγύης, της πολυεθνικής συμβίωσης και της κοινωνικής ισότητας πρέπει να χτίσει μια συμπαγή στρατηγική, ανθρώπινη, ρεαλιστική και βιώσιμη, όχι μόνο για να ανασχεθεί ο ρατσιστικός λόγος του αντιπάλου, αλλά κυρίως για να εκπαιδευτεί και ο ίδιος ο αριστερός χώρος σε συγκεκριμένες προγραμματικές προτάσεις – δεσμεύσεις για μια προοδευτική διαχείριση του μεταναστευτικού.
Στο ζήτημα αυτό, μια αυριανή κυβέρνηση της Αριστεράς, με κορμό τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, θα βρεθεί μπροστά σε δύσκολα διλήμματα. Θα παραμείνει ωστόσο σταθερή σε αρχές, στην υπεράσπιση των οποίων η Αριστερά είναι ιστορικά ταγμένη, προωθώντας συγχρόνως λύσεις που θα αποτρέψουν τον κίνδυνο διολίσθησης στη γενικευμένη ξενοφοβία, που καραδοκεί και που δεν αντιμετωπίζεται με λόγια.
Οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές θα συνεχιστούν. Η οικουμενικότητα του ζητήματος δεν επιδέχεται λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν μόνο σε εθνικό πλαίσιο. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, εξάλλου, δεν επιτρέπει καν αυταπάτες για εθνικές λύσεις. Η διεθνοποίηση λοιπόν του προβλήματος στα διεθνή φόρα, η ένταξή του στην ευρωπαϊκή ατζέντα, το αίτημα για αναλογική κατανομή των προσφύγων και των μεταναστών στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών, ο ανθρωπισμός και ο σεβασμός των διεθνών συνθηκών, μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο βήμα για μια ορθολογική διαχείριση του προβλήματος σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Πεποίθησή μας είναι ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός και ο ρατσισμός δεν βλάπτουν μόνο τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, αλλά επιπλέον εθίζουν την κοινωνία στην ιδέα ότι μπορεί να υπάρχουν κατηγορίες ανθρώπων χωρίς δικαιώματα. Ταυτόχρονα, η έλλειψη πλαισίου καταγραφής και νομικής τακτοποίησης των μεταναστών που ζουν στη χώρα διευκολύνει τη διάδοση της «μαύρης» ανασφάλιστης εργασίας, της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, φαινόμενα που μια κυβέρνηση της Αριστεράς χρειάζεται να καταπολεμήσει δραστικά. Αφετηριακή προσέγγισή μας, εξάλλου, είναι ότι το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών δεν εμπεδώνεται διαμέσου της καταστολής, αλλά με την ενίσχυση του κοινωνικού ιστού, την εμπέδωση της αλληλεγγύης και την ομαλή ενσωμάτωση των ανθρώπων στις κοινωνίες όπου ζουν.
Πρέπει λοιπόν να αναστοχαστούμε στο μεταναστευτικό. Να αποδομήσουμε τον κυρίαρχο λόγο, και με όπλο το ρεαλισμό και τον ορθολογισμό, να καταστρώσουμε μια νέα αφήγηση, αναδεικνύοντας τα αδιέξοδα της μέχρι σήμερα ηγεμονικής πρότασης. Σε τελευταία ανάλυση, στο επίκεντρο της κριτικής μας πρέπει να βρίσκεται ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, που διέλυσε χώρες, νομιμοποίησε τον πόλεμο, έδιωξε εκατομμύρια ανθρώπων από τα σπίτια και τη γη τους. Είναι αυτός που σήμερα αξιώνει την υπερεκμετάλλευση των μεταναστών και, την ίδια στιγμή, οργανώνει έναν πόλεμο εναντίον τους στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης – έναν πόλεμο που κοστίζει εκατοντάδες ζωές, αλλά και πολλά δισεκατομμύρια ευρώ.
Να κάνουμε εμείς λοιπόν εμείς την καταγραφή των μεταναστών, που αρνούνται, προκειμένου να διακινούν εκφοβιστικά τερατώδεις αριθμούς. Να δώσουμε εμείς ταυτότητα σε αυτούς που δεν έχουν και να τους κατατάξουμε σε κατηγορίες ανάλογα με το καθεστώς και την κοινωνική προστασία που δικαιούνται. Να διαλύσουμε τις αυθαίρετες γενικεύσεις και τη σύγχυση, ώστε να γίνουν κατανοητές οι προτάσεις μας. Και να χαράξουμε μια νέα μεταναστευτική πολιτική, που συνδυάζει την ανάγκη καταδίκης του ρατσισμού και της ξενοφοβίας και την πολιτικοϊδεολογική απομόνωση της Χρυσής Αυγής.
ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ: Η ΑΚΡΑΙΑ ΕΚΔΟΧΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών (Φεβρουάριος 2014) στην Ελλάδα οι μετανάστες τρίτων χωρών με διάφορες άδειες παραμονής ανέρχονται 473.124 Η τελευταία διαδικασία νομιμοποίησης αλλοδαπών που ζούσαν και εργάζονταν στη χώρα έγινε το 2005. Έκτοτε, μεγάλος αριθμός μεταναστών ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα έχοντας διαμορφώσει στενές βιοτικές σχέσεις με αυτήν, χωρίς ωστόσο να διαθέτει νομιμοποιητικά έγγραφα και χωρίς κανένα δικαίωμα.
Η υψηλή ανεργία, οι περικοπές μισθών και ημερομισθίων, η πτώση του βιοτικού επιπέδου που επέφεραν τα μνημόνια, η πλήρης απουσία δομών υποδοχής, ωθούν τη συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών και των προσφύγων που φθάνουν στη χώρα να μην την επιλέγουν ως τόπο εγκατάστασης, αλλά ως πύλη εισόδου για τη μετάβασή τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, τεράστιος αριθμός προσφύγων και μεταναστών παραμένει εγκλωβισμένος εδώ, καθώς, έχοντας εισέλθει παράτυπα στη χώρα, δεν διαθέτει και δεν του χορηγούνται τα απαιτούμενα ταξιδιωτικά έγγραφα ώστε να μεταβεί στη χώρα επιλογής του.
Μεγάλο μέρος αυτών των αδύναμων, κοινωνικά , μεταναστών και προσφύγων έρχονται αντιμέτωποι με πρακτικές βιοπολιτικής με επίκεντρο τα ίδια τα σώματά τους. Η πιο απεχθής από αυτές είναι ο εγκλεισμός τους σε σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή και αστυνομικά τμήματα, όπου κρατούνται επ’ αόριστον υπό άθλιες συνθήκες χωρίς δικαστική απόφαση και χωρίς να τους έχει καταλογισθεί κάποια αξιόποινη πράξη. Παρά το γεγονός ότι η οδηγία 2005/85 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο, ορίζει ότι ο υπήκοος τρίτης χώρας ή ο ανιθαγενής, που αιτείται διεθνούς προστασίας, δεν κρατείται για μόνο το λόγο ότι εισήλθε παράνομα στη χώρα. Η κράτηση επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση και εφόσον κριθεί ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν εναλλακτικά μέτρα.
Με το ΠΔ 90/2008 ο χρόνος κράτησης ορίστηκε στις 90 μέρες. Με το ΠΔ 114/2010 το όριο κράτησης ανέβηκε σε 180 μέρες. Με το ΠΔ 116/2012 αυξήθηκε στους 12 μήνες. Με το ΠΔ 113/2013, στους 18 μήνες. Τέλος, πρόσφατη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους τάσσεται υπέρ της δυνατότητας διατήρησης αυτής της ιδιότυπης φυλάκισης ακόμη και πέραν των 18 μηνών, και τη μετατροπή της σε αόριστης διάρκειας, κατά παράβαση του συντάγματος. Εξαιτίας της εξέλιξης αυτής, τους περασμένους μήνες σημειώθηκαν κρούσματα αυτοκτονιών, ενώ η επιδείνωση της υγείας κρατουμένων που παρέμειναν χωρίς υγειονομική κάλυψη οδήγησε ορισμένους ακόμα και στο θάνατο.
Στα κέντρα κράτησης κρατούνται κατ΄αρχήν: α) πρόσφυγες που ζητούν διεθνή προστασία, αιτούνται δηλαδή ασύλου γιατί διώκονται στις χώρες τους για πολιτικούς, θρησκευτικούς ή ιδεολογικούς λόγους ή είναι πρόσφυγες πολέμου και ζητούν επικουρικό καθεστώς προστασίας, β) παράτυποι αλλοδαποί, που είτε δεν διαθέτουν χαρτιά, και θέλουν να φύγουν προς άλλη χώρα της Ευρώπης, είτε είχαν χαρτιά, και λόγω της γενικευμένης ανεργίας εξέπεσαν από τη νομιμότητα, είτε τέλος βρίσκονται στη χώρα μας πολλά χρόνια χωρίς να διαθέτουν χαρτιά, αφού η τελευταία νομιμοποίηση έγινε το 2005. Στην πλειοψηφία τους βρίσκονται υπό διοικητική απέλαση, η οποία όμως έχει λίγες πιθανότητες να εκτελεστεί, επειδή δεν έχει υπογραφεί συμφωνία με τη χώρα προέλευσής τους. Για τέτοιες περιπτώσεις ο νόμος έχει προβλέψει εξάμηνο καθεστώς ανοχής, το οποίο η ελληνική κυβέρνηση δεν παρέχει, αφού ο εγκλεισμός φοβίζει, αξιοποιείται προπαγανδιστικά ως αποτελεσματικό μέσο και την ίδια στιγμή διευκολύνει την είσπραξη κονδυλίων από την Ε.Ε.
Την ίδια στιγμή, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που προσπαθούν να εισέλθουν στη χώρα μας διωγμένοι από τον πόλεμο, και να αναζητήσουν εδώ καθεστώς διεθνούς προστασίας, αντιμετωπίζονται ως εχθροί και συχνά πνίγονται αβοήθητοι στα νερά του Αιγαίου. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός δηλώνει υπερήφανος για την πολιτική των αποτροπών που εφαρμόζουν οι ελληνικές Αρχές. Ωστόσο η πολιτική αυτή, πέραν του ότι τείνει να μεταβάλλει το Αιγαίο σε πλωτό νεκροταφείο, είναι παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο για τους πρόσφυγες. Το τελευταίο επιτάσσει την παραχώρηση διέλευσης για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας (αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες πολέμου).
Τα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν εδώ ή ήρθαν στην Ελλάδα σε μικρή ηλικία και φοίτησαν σε ελληνικά σχολεία δεν μπορούν να πάρουν ελληνική ιθαγένεια. Ένας μεγάλος αριθμός των παιδιών αυτών ζουν χωρίς χαρτιά και χωρίς δικαιώματα, καθώς το νομικό καθεστώς που τα διέπει είναι απόλυτα συνυφασμένο με το νομικό καθεστώς των γονιών τους.
Χιλιάδες εξάλλου μετανάστες που ζούσαν στη χώρα νόμιμα απώλεσαν τις άδειες παραμονής και εργασίας που διέθεταν, λόγω τη μη συμπλήρωσης των απαιτούμενων για το σκοπό αυτό ενσήμων. Πολλοί από αυτούς τους πρώην νόμιμους μετανάστες βρίσκονται πλέον έγκλειστοι στα κέντρα κράτησης.
Σύμφωνα με τoν Κώδικα Μετανάστευσης, οι οικογενειακές συνενώσεις μεταναστών που ζουν νόμιμα στη χώρα παραμένουν απαγορευτικές, καθώς για την πραγματοποίησή τους απαιτείται εισόδημα ίσο με τον κατώτατο νόμιμο μισθό, το οποίο δεν διαθέτουν πλέον ούτε καν αρκετοί έλληνες εργαζόμενοι .
Σύμφωνα με μνημονιακή υπουργική απόφαση (Κοινή Υπουργική Απόφαση Υ4α/οικ.105494/28-12-2012, ΦΕΚ 3096 Β’/23-11-2012 των Σταϊκούρα, Βρούτση και Λυκουρέντζου) επιβάλλονται διπλά νοσήλια για τους ασθενείς αλλοδαπούς που δεν διαθέτουν νομιμοποιητικά έγγραφα. Πρόκειται κατά τεκμήριο για έναν παράλογο νόμο,που δεν έχει άλλη σκοπιμότητα παρά την καλλιέργεια ρατσιστικών αντανακλαστικών και εντυπώσεων.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Στον κυρίαρχο λόγο, η επίκληση του γενικού όρου «μετανάστες», ακόμα και όταν πρόκειται για πρόσφυγες, γενικεύει το πρόβλημα και δεν επιτρέπει την ορθολογιστική αναζήτηση λύσεων, φορτίζοντας αρνητικά τις κοινωνικές συνειδήσεις που έχουν υποχωρήσει στην ξενοφοβία και το ρατσισμό. Για να αναζητηθούν ωστόσο οι πρόσφορες λύσεις για κάθε ιδιαίτερη κατηγορία μεταναστών ή προσφύγων, είναι αναγκαίο να γίνει μία ταξινόμηση με βάση τα «εξατομικευμένα» χαρακτηριστικά τους:
1) Πρώτη διακριτή κατηγορία, που αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο εάν επιστρέψει στις χώρες προέλευσης της, είναι οι πρόσφυγες. Είναι αυτοί που διώκονται στις χώρες τους για λόγους και οι οποίοι τυγχάνουν προστασίας από τη συνθήκη της Γενεύης. Αυτοί δικαιούνται άσυλο.
2) Δεύτερη μεγάλη κατηγορία είναι οι πρόσφυγες πολέμου, που εγκαταλείπουν τη χώρα τους γιατί διεξάγεται εμφύλιος πόλεμος και κινδυνεύει η ζωή τους. Και αυτοί τυγχάνουν διεθνούς προστασίας. Δικαιούνται άσυλο, καθεστώς προστασίας ή ανθρωπιστικό καθεστώς.
3) Τρίτη μεγάλη κατηγορία είναι όσοι έχουν άδεια παραμονής και εργασίας στη χώρα μας και δικαιούνται να την ανανεώσουν.
4) Τέταρτη, οι μετανάστες που είχαν άδεια παραμονής και εργασίας, αλλά εξέπεσαν της νομιμότητας, γιατί δεν μπόρεσαν να καλύψουν τον επαρκή αριθμό ενσήμων για την ανανέωσή της.
5) Πέμπτη, όσοι ήλθαν στην Ελλάδα μετά το 2005, που έγινε η τελευταία νομιμοποίηση, δεν διαθέτουν και δεν διέθεταν άδεια παραμονής, αλλά ζουν εδώ πάνω από 5 χρόνια και έχουν δημιουργήσει σταθερούς βιοτικούς και κοινωνικούς δεσμούς με τη χώρα μας.
6) Έκτη, οι μετανάστες σε βάρος των οποίων εκκρεμεί διοικητική ή δικαστική απέλαση, η οποία όμως για διάφορους λόγους, ένας εκ των οποίων είναι η έλλειψη διακρατικών σχέσεων με τη χώρα προέλευσης τους, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.
7) Τέλος, μια πολυπληθέστατη κατηγορία μεταναστών αφορά όσους φθάνουν στην Ελλάδα για να προωθηθούν σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπου έχουν συγγενείς ή μπορούν να βρουν δουλειά, και αντ’ αυτού εγκλωβίζονται εδώ.
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ
Η Ε.Ε. παρέχει στην Ελλάδα κονδύλια προκειμένου να είναι η χώρα μας ο χωροφύλακας της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, με μεγάλη δόση υποκρισίας, καταγγέλλει, μέσω εκπροσώπων της, τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα στρατόπεδα και παρέχει άσυλο σε πρόσφυγες παρά τις διατάξεις των Κανονισμών του ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ και ΙΙΙ.
Κεντρική θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι η ριζική τροποποίηση του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο προς την κατεύθυνση της αναλογικής κατανομής των μεταναστών σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., η κατάργηση του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ στο πλαίσιο του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου. Ταυτόχρονα, είμαστε αντίθετοι στο ελληνικό πρωτόκολλο επανεισδοχής μεταναστών μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας και στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, καθώς δεν διασφαλίζουν την εξαίρεση όσων διακαιούνται διεθνή προστασία / αιτούντων άσυλο από την επανεισδοχή στην Τουρκία.
Παράλληλα, και μέχρι την αλλαγή του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, προτείνουμε:
Α. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ – ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ
1) Άμεση λειτουργία κέντρων πρώτης υποδοχής με σκοπό την αφενός καταγραφή και αφετέρου την κάλυψη των βασικών αναγκών των νεοεισερχομένων. Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών από εξειδικευμένο προσωπικό. Ειδική μέριμνα για τις ευάλωτες ομάδες. Στη συνέχεια, συγκρότηση ανοιχτών δομών φιλοξενίας, με παράλληλη κατάργηση των ειδικών κέντρων κράτησης. Αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων για τη φιλοξενία των προσφύγων.
2) Εξασφάλιση πλήρους και αποτελεσματικής πρόσβασης όλων των αιτούντων άσυλο στη διαδικασία ασύλου. Ταχεία και απρόσκοπτη χορήγηση ασύλου σε όσους το δικαιούνται. Απαγόρευση των επαναπροωθήσεων σε σημεία εισόδου (Έβρος – Αιγαίο). Κατάργηση των πρακτικών αναχαίτισης των εισερχομένων αλλοδαπών στα θαλάσσια σύνορα.
3) Οι πρόσφυγες πολέμου τυγχάνουν διεθνούς προστασίας, ως εκ τούτου πρέπει να τους απονέμεται άσυλο ή επικουρικό καθεστώς προστασίας. Το κράτος οφείλει να μεριμνά για τη φιλοξενία τους σε δομές που εξασφαλίζουν συνθήκες αξιοπρέπειας και υγιεινής μέχρι να επιστρέψουν στις χώρες τους.
4) Ενίσχυση των υπηρεσιών ασύλου και αποσύνδεσή τους από υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
5) Υπαγωγή των Επιτροπών Προσφυγών του π.δ. 114/2010 στην Υπηρεσία Ασύλου και αφαίρεση κάθε συμμετοχής της αστυνομίας στις διαδικασίες ασύλου πρώτου και δεύτερου βαθμού. Αντικατάσταση των Προέδρων των Επιτροπών του π.δ. 114/2010 με άτομα που θα υποδειχθούν από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου,σύμφωνα με το ΠΔ 113/2013.
6) Υπαγωγή στην Υπηρεσία Ασύλου όλων των αιτημάτων ασύλου που εκκρεμούν σε πρώτο βαθμό σύμφωνα με το ΠΔ 114/2010.
7) Μεταφορά στην Υπηρεσία Ασύλου της ανανέωσης όλων των καθεστώτων διεθνούς προστασίας και της παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, ανεξαρτήτως χρόνου και διαδικασίας απόδοσής τους. Επανάκριση των καθεστώτων αυτών από την αρμόδια αρχή που εξέδωσε τις αρχικές αποφάσεις, ή, εάν αυτή δεν υφίσταται, από την Αρχή Προσφυγών. Αφαίρεση όλων των σχετικών αρμοδιοτήτων από την αστυνομία.
8) Άμεση λήψη αποφάσεων από τον αρμόδιο Υπουργό για αιτήματα διεθνούς προστασίας που εκκρεμούν ενώπιον του σύμφωνα με το π.δ. 114/2010 και αφορούν την περίοδο πριν από την θέση σε ισχύ αυτού του ΠΔ.
9) Άμεση προώθηση διαδικασιών για την πλήρη και εύρυθμη λειτουργία όλων των Περιφερειακών Γραφείων Ασύλου με το απαραίτητο προσωπικό και τον απαραίτητο εξοπλισμό.
10) Καθιέρωση τακτικών εκπαιδευτικών σεμιναρίων για κάθε είδους προσωπικό της Υπηρεσίας Ασύλου και της Αρχής Προσφυγών σχετικά με ζητήματα διαδικασίας πρόσβασης στο άσυλο, σύμφωνα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και τη διεθνή νομολογία περί ασύλου. Καθιέρωση μόνιμου εξειδικευμένου γραφείου, στο οποίο θα απευθύνεται το προσωπικό για τα ζητήματα αυτά. Αξιοποίηση της συνεργασίας με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προς αυτές τις κατευθύνσεις.
11) Καθιέρωση νομοθετικών ρυθμίσεων κατοχύρωσης της ανεξαρτησίας των Επιτροπών Προσφυγών και της ελεύθερης δικαιοδοτικής κρίσης τους επί όλων των διοικητικών ζητήματων και των ζητημάτων ουσίας της αρμοδιότητάς τους. Καθιέρωση δυνατότητας διαμόρφωσης των προγραμμάτων εξέτασης των προσφυγών (ημερήσια διάταξη), όπως ισχύει σε όλες τις διοικητικές επιτροπές του Δημοσίου.
Β. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ
Η μεταναστευτική πολιτική διέπεται από το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση, το οποίο η κυβέρνηση τηρεί πιστά. Η ίδια οχυρώνεται πίσω από την απαγόρευση των μαζικών νομιμοποιήσεων και αρνείται να έχει δική της πολιτική. Όμως το Σύμφωνο είναι μια απλή πολιτική συμφωνία που δεν έχει νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα. Είναι ενδεικτικό, μάλιστα, ότι άλλες χώρες της ΕΕ κάνουν κατά καιρούς μαζικές νομιμοποιήσεις, όπως π.χ. η Ιταλία, με το ν. 109/2012: μόνο κριτήριο είναι όσοι έχουν μπει στην Ιταλία μέχρι 31.12.2011 να μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν εργαστεί τουλάχιστον για τρεις μήνες εκεί. Το παράδειγμα αυτό δείχνει ότι, ανάλογα με το μέγεθος των ροών, υπάρχει η δυνατότητα επέμβασης της πολιτικής για να τις ρυθμίσει. Στον αντίποδα, η σύνδεση της παρουσίας χιλιάδων μεταναστών στις πόλεις με την εγκληματικότητα και το φόβο ήταν επιλογή των κυβερνήσεων στη χώρα μας, ώστε κάθε παρέμβαση να έχει ως στόχο τη διαχείριση του προβλήματος υπέρ των κυβερνήσεων.
Με στόχο την ορθολογική αντιμετώπιση του ζητήματος, μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα καταγράψει και θα ενημερώσει καταρχάς, με αριθμούς και ανά χώρες προέλευσης, τις κατηγορίες στις οποίες ανήκει κάθε μετανάστης που ζει στη χώρα μας.
Βασική διεκδίκησή μας είναι η διαρκής διαδικασία τακτικής νομιμοποίησης των μεταναστών υπό προϋποθέσεις, ώστε να αρθεί το καθεστώς ομηρίας που ωθεί στην κοινωνική περιθωριοποίηση και τις αλλεπάλληλες παραβιάσεις δικαιωμάτων. Επιδίωξή μας είναι η υιοθέτηση ανάλογης θέσης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ειδικότερα, προτείνουμε:
1. Κατάργηση των ρατσιστικών διατάξεων που θεσπίζουν διακρίσεις και στερούν το δικαίωμα πρόσβασης στην υγεία (οδηγία Α. Παπαδόπουλου κ.ά), την παιδεία και την κοινωνική προστασία από μετανάστες χωρίς έγγραφα. Αποζημίωση στα θύματα ρατσιστικών επιθέσων κατ’ αναλογία με τις διατάξεις για την αποζημίωση των θυμάτων βίας
2. Ανανέωση της άδειας παραμονής με μόνη προϋπόθεση την ύπαρξη ενεργού σύμβασης εργασίας ή με την εγγραφή του μετανάστη στους καταλόγους του ΟΑΕΔ. Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός ενσήμων που μπορεί να απαιτείται δεν θα πρέπει να υπερβαίνει εκείνον που απαιτείται για την έκδοση βιβλιαρίου υγείας (50 ετησίως).
3. Αποσύνδεση του δικαιώματος οικογενειακής επανένωσης από την απόδειξη ορισμένου (και μάλιστα αυξημένου) εισοδήματος. Να προβλεφθεί η δυνατότητα οικογενειακής συνένωσης των μεταναστών με τους ανιόντες τους υπό τους ίδιους όρους που αυτή θεσπίζεται με τον/τη σύζυγο και τα τέκνα τους ή το μόνιμο σύντροφο.
4. Δυνατότητα μεταβολής του σκοπού της άδειας διαμονής των μεταναστών, χωρίς οποιονδήποτε περιορισμό. Αποσύνδεση της άδειας διαμονής για ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα από απόδειξη ύπαρξης πόρων συγκεκριμένου ύψους.
5. Κατάργηση διοικητικής απέλασης που γίνεται χωρίς δικαστικές εγγυήσεις και διασφάλιση της δυνατότητας αποτελεσματικής προσφυγής σε δικαστικό όργανο για την αμφισβήτηση ή την ακύρωσή της. Η δικαστική απέλαση να μην αποτελεί λόγο παρακώλυσης της διαδικασίας χορήγησης και ανανέωσης άδειας διαμονής, στις περιπτώσεις που έχει επιβληθεί για λόγους παράνομης εισόδου, παραμονής και εργασίας στη χώρα. Να εξασφαλίζεται έγγραφο νομιμοποίησης για τους αλλοδαπούς που προσφεύγουν στα δικαστήρια για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και μέχρι τελεσιδικίας της υπόθεσής τους (π.χ. εργατικά ατυχήματα).
6. Αποποινικοποίηση του αδικήματος της παράνομης εισόδου και διαμονής.
7. Μείωση του ύψους του παραβόλου και προσαρμογή του στο πραγματικό κόστος έκδοσης της άδειας διαμονής. Η ίδια ρύθμιση να ισχύει και για τους επί μακρόν διαμένοντες.
8. Να θεσμοθετηθεί ρητά στο μεταναστευτικό νόμο η απαγόρευση της απέλασης και της διοικητικής κράτησης των ευάλωτων ομάδων (άτομα με αναπηρία, ανήλικοι, ιδίως οι ασυνόδευτοι, έγκυες γυναίκες, άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας κλπ).
9. Δραστική αύξηση του διοικητικού προσωπικού που ασχολείται με την χορήγηση ή ανανέωση αδειών διαμονής, ιδίως στις Περιφέρειες της χώρας. Εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας 103/2003, που επιτρέπει τη μετατροπή των διαφόρων τύπων αδειών που υπάρχουν σε άδειες «επί μακρόν διαμενόντων», καθώς εδώ και δύο περίπου χρόνια τέτοιες άδειες δεν εκδίδονται.
10. Κατάργηση της προϋπόθεσης γνώσης ελληνικής γλώσσας για τη χορήγηση άδειας διαμονής του επί μακρόν διαμένοντος, όρος που ούτως ή άλλως δεν προβλέπεται από την κοινοτική νομοθεσία. Ενίσχυση του θεσμού των διαπολιτισμικών σχολείων.
11. Απαγόρευση των επαναπροωθήσεων σε σημεία εισόδου (Έβρος και Βόρειο Αιγαίο). Φραγμός στην αυθαίρετη απόρριψη υποβαλλόμενων αιτημάτων ασύλου από τις αστυνομικές αρχές. Κατάργηση των πρακτικών αναχαίτισης των εισερχόμενων αλλοδαπών στα θαλάσσια σύνορα.
12. Κατάργηση των στρατοπέδων συγκέντρωσης μεταναστών, καθώς και της κράτησης των μεταναστών στα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων, επί 18μηνο και υπό άθλιες συνθήκες που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και επιδεινώνουν την ήδη βεβαρυμένη υγεία των κρατουμένων. Άμεση λειτουργία κέντρων πρώτης υποδοχής, στελεχωμένων με ιατρικό-νοσηλευτικό προσωπικό και διερμηνείς, και με σκοπό την κάλυψη των αναγκών των νεοεισερχομένων σύμφωνα με εξατομικευμένη κρίση. Δημιουργία κέντρων υποδοχής/φιλοξενίας.
Μια κυβέρνηση της Αριστεράς οφείλει να διεθνοποιήσει το ζήτημα της κατάργησης της διοικητικής κράτησης, απευθυνόμενη σε διεθνείς οργανισμούς για την εξασφάλιση στήριξης στις πρωτοβουλίες της. Οι πρωτοβουλίες αυτές απαιτούν εθνικό σχεδιασμό, διαβούλευση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, κάλυψη από ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας και πολιτική για την κοινωνική κατοικία, καθώς και συνδυαστικά μέτρα, όπως για παράδειγμα η προσωρινή αξιοποίηση υπερχρεωμένων οικημάτων σε συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες τους κ.ά.
13. Δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι σε αυτοδιοικητικές εκλογές για όλους τους αλλοδαπούς που συμπληρώνουν πέντε χρόνια νόμιμης διαμονής.
14. Άμεση ψήφιση νόμου για την ιθαγένεια με βάση το νόμο Ραγκούση. Καμιά αναδρομική αφαίρεση ιθαγένειας από τα παιδιά των μεταναστών.
15. Άμεση ψήφιση ενός αυστηρού αντιρατσιστικού νόμου ενάντια στη ρατσιστική δράση.
16. Ενεργοποίηση συμβουλίων ένταξης μεταναστών στους δήμους.
17. Θέσπιση λειτουργικού και αποτελεσματικού πλαισίου εντοπισμού και προστασίας των θυμάτων trafficking.
19. Απαγόρευση της χρήσης της λέξης λαθρομετανάστης στο δημόσιο λόγο, στα κείμενα νόμων και στη Βουλή, καθώς εισάγει διάκριση.
20. Εφαρμογή των προγραμμάτων εθελοντικού επαναπατρισμού, για νόμιμη αποχώρηση από τη χώρα, μέσω του ΔΟΜ και με τις εγγυήσεις των διεθνών συμβάσεων.
Για το ζήτημα των θυλάκων μεταναστών μέσα στις πόλεις
Η προσέγγιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας με όρους γκέτο, υποβάθμισης και καταστολής, περισσότερο συσκοτίζει το ζήτημα, παρά υποδεικνύει πιθανές προτάσεις αντιμετώπισης. Αυτό που δημοσιογραφικά αναφέρεται ως «υποβάθμιση» της περιοχής πίσω από το Δημαρχείο, γύρω από την Ομόνοια ή σε άλλες περιοχές δεν αναφέρεται σε ένα πρόβλημα αλλά σε πολλαπλούς παράγοντες και επιμέρους φαινόμενα. Έτσι δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε:
§ στην υποχρηματοδότηση του ΟΚΑΝΑ, στις μονάδες που ιδρύονται και στην συνέχεια αφήνονται στην τύχη τους.
§ στην αποτυχία της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής, που εγκλωβίζει χιλιάδες ανθρώπους σε καθεστώς παρανομίας και τους καθιστά ευάλωτους και αναλώσιμους σε μια σειρά παραβατικές δραστηριότητες, με πρώτη από όλες το κύκλωμα εμπορίας ναρκωτικών,
§ στην πολιτική ασύλου της Ελλάδας, που αρνείται την αναγνώριση του καθεστώτος του πρόσφυγα σε χιλιάδες ανθρώπους,
§ στην καταναγκαστική πορνεία και τα κυκλώματα του trafficking, κάτω από τη μύτη της αστυνομίας,
§ στους κερδοσκόπους ακινήτων, που επενδύουν στην σημερινή «υποβάθμιση» και την δικαιολογημένη από διάφορες απόψεις πρόθεση των παλαιών κατοίκων να φύγουν από την περιοχή, πουλώντας φθηνά.
Είναι σαφές ότι όσα μέτρα προτείνονται πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτά δεδομένα. Πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους ότι η περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός μεγάλων και ευάλωτων ομάδων δημιουργούν οξυμένα κοινωνικά προβλήματα και εντάσεις. Ότι τα γκέτο στις πόλεις γεννιούνται από τη στέρηση δικαιωμάτων και την αδυναμία ένταξης των περιθωριοποιημένων πληθυσμών. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, η ανάδειξη του ζητήματος στην κοινή γνώμη και η επίσημη αντιμετώπιση του ζητήματος εξαντλήθηκαν στην απομάκρυνση –μέσω ήπιας ή λιγότερο ήπιας καταστολής και των επιχειρήσεων-σκούπα– ομάδων τοξικοεξαρτημένων ή και εκδιδόμενων γυναικών.
Όμως, το μόνο που μπορεί να επιτύχει η αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων διά την αύξηση της αστυνόμευσης είναι η μετατόπιση του προβλήματος κατά μερικά χιλιόμετρα πιο μακριά, σε κάποια άλλη γωνία της πόλης. Σε ό,τι αφορά δε την πρόταση για «άμεση απέλαση», ιδίως όσων σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα, αυτή μάλλον αγνοεί ότι το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα δεν αφορά μόνο τους αλλοδαπούς, αλλά αναγκαστικά έχει και Έλληνες συνεργούς, αν όχι αφεντικά.
Επιπλέον, οι αστυνομικές επιχειρήσεις (επιχειρήσεις-σκούπα):
* συνδέονται με εκτεταμένες παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων
* υιοθετούν στην πράξη την θεωρία της συλλογικής ευθύνης και αναπαράγουν τα πιο ρατσιστικά στερεότυπα, ενοχοποιώντας το σύνολο ενός συγκεκριμένου πληθυσμού
* είναι απολύτως αναποτελεσματικές, στο βαθμό που αδυνατούν να εξαρθρώσουν τα δίκτυα της διακίνησης των ναρκωτικών ή του trafficking.
Για εμάς το ζήτημα είναι να υπάρξει οργανωμένες και σε βάθος χρόνου παρεμβάσεις στην κατεύθυνση της πραγματικής αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων.
Με βάση τα παραπάνω, προτείνουμε:
· Την ενίσχυση των προνοιακών δομών, ώστε αυτές να μπορούν να ανταποκριθούν στις υπάρχουσες ανάγκες, ιδίως σε ότι αφορά τη σίτιση, τη στέγαση, τα προγράμματα κατά της τοξικοεξάρτησης, την (επαν)ένταξη των κοινωνικά αποκλεισμένων. Τη δημιουργία ξενώνων φιλοξενίας για τους άστεγους της Αθήνας, Έλληνες και μετανάστες, σε άδεια κτήρια, μέσω της αξιοποίησης και της δημοτικής περιουσίας.
* Τη δημιουργία θεσμών πολιτικής εκπροσώπησης σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης των μεταναστών.
* Την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων για την ανάπλαση των υποβαθμισμένων γειτονιών της Αθήνας και άλλων πόλεων με σημαντικό πληθυσμό μεταναστών, με την αναβάθμιση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου, τη δημιουργία νέων, τη συστηματική καθαριότητα, την ενίσχυση των αναγκαίων κοινωνικών υποδομών (σχολικών κτηρίων και παιδικών σταθμών, δημοτικών ιατρείων, πολιτιστικών κέντρων, αθλητικών εγκαταστάσεων). Την προστασία των χρήσεων γης, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα κερδοσκοπίας στη γη και στα ακίνητα, που εμφανίστηκαν στο παρελθόν, με αποτέλεσμα ολόκληρες περιοχές από τη μια μέρα στην άλλη να μετατρέπονται σε μαζικούς χώρους διασκέδασης, συμβάλλοντας έτσι στην περαιτέρω διάλυση του κοινωνικού ιστού στις γειτονιές της Αθηνάς.
* Την οργάνωση με πρωτοβουλία και ευθύνη των Δήμων του δημόσιου διάλογου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, στον αντίποδα της δημιουργίας ειδικών οργανισμών και επιτροπών με υπερεξουσίες που παραπέμπουν σε καθεστώς «έκτακτης ανάγκης». Αλλά και την προώθηση των αναγκαίων παρεμβάσεων, υπό τον διαρκή έλεγχο των αιρετών δημοκρατικών οργάνων, μέσα από συναίνεση και διάλογο.
ΑΜΕΣΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ
* Η ανάδειξη της ευρωπαϊκής διάστασης της αντιμεταναστευτικής, αντιπροσφυγικής πολιτικής, και η διατύπωση του αιτήματος της αναλογικής κατανομής των προσφύγων και μεταναστών στις χώρες της ΕΕ.
* Το κλείσιμο των κέντρων κράτησης και η κατάργηση της διοικητικής κράτησης μεταναστών χωρίς χαρτιά, με δεδομένη την παρέλευση 18 μηνών από την έναρξη της ρατσιστικής επιχείρησης “Ξένιος Δίας” – αλλά και τις συνθήκες κολαστηρίου που επικρατούν σε κέντρα κράτησης και κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων.
* Η Απαγόρευση κράτησης ευάλωτων ομάδων (έγκυοι, άτομα με αναπηρία, θύματα βασανιστηρίων ή απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχέιρισης, άτομα άνω των 65 ετών κλπ). Απαγόρευση κράτησης αιτούντων άσυλο μόνο λόγω παράνομης εισόδου στη χώρα.
* Η θεσμοθέτηση κέντρων πρώτης υποδοχής με σκοπό την καταγραφή και την κάλυψη των αναγκών των νεοεισερχομένων. Η διαμόρφωση, επίσης, κατάλληλων χώρων ανοιχτής φιλοξενίας για την προστασία των ευάλωτων ομάδων προσφύγων και μεταναστών. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακίνητα κυριότητας του κράτους, των Δήμων και της Περιφέρειας.
* Η απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα, η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των θετικών διατάξεων του υπό ψήφιση Μεταναστευτικού Κώδικα, η ενίσχυση, στελέχωση και αποκεντρωμένη λειτουργία των υπηρεσιών “μιας στάσης”, καθώς και η επαναφορά της πρόνοιας για μια διαρκή διαδικασία νομιμοποίησης, ώστε να μην ωθούνται περιθώριο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που ζουν και δουλεύουν χρόνια στη χώρα.
* Η άρση όλων των ρατσιστικών αποκλεισμών των μεταναστών από την υγεία και την παιδεία και η κατοχύρωση της ισότιμης πρόσβασης στα αγαθά αυτά με τους Έλληνες πολίτες.
* Η ενίσχυση των υπηρεσιών ασύλου και η καθιέρωση δίκαιης, κατάλληλης και αποτελεσματικής πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου σε όλους τους αλλοδαπούς που την επιθυμούν, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Αποσύνδεσή των υπηρεσιών ασύλου πάσης φύσεως από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων για την αξιοπρεπή φιλοξενία των προσφύγων και την εξασφάλιση κατάλληλων υπηρεσιών διερμηνείας και δωρεάν νομικής παράστασης στους αιτούντες άσυλο σε κάθε διοικητικό στάδιο της διαδικασίας ασύλου. Λήψη μέτρων για την άμεση αποκατάσταση της ανεξαρτησίας και της ελεύθερης δικαιοδοτικής κρίσης των Επιτροπών Προσφυγών.
* Η κατάργηση των παράνομων πολιτικών αποτροπής στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας, ώστε να μην υπάρχουν άλλα Φαρμακονήσια.
* Η κατάργηση διοικητικής απέλασης που γίνεται χωρίς δικαστικές εγγυήσεις και δυνατότητα κατάλληλης και αποτελεσματικής προσφυγής σε δικαστικό όργανο για την αμφισβήτηση ή την ακύρωσή της. Η εξασφάλιση εγγράφων νομιμοποίησης για τους αλλοδαπούς που προσφεύγουν στα δικαστήρια για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και μέχρι τελεσιδικίας της υπόθεσής τους (π.χ. εργατικά ατυχήματα)
* Άμεση ψήφιση αυστηρού αντιρατσιστικού νόμου.
* Υποστήριξη του έργου των εθελοντικών δομών αλληλεγγύης/βοήθειας προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
16. Ενεργοποίηση συμβουλίων ένταξης μεταναστών στους δήμους.
17. Θέσπιση λειτουργικού και αποτελεσματικού πλαισίου εντοπισμού και προστασίας των θυμάτων trafficking.
19. Απαγόρευση της χρήσης της λέξης λαθρομετανάστης στο δημόσιο λόγο, στα κείμενα νόμων και στη Βουλή, καθώς εισάγει διάκριση.
20. Εφαρμογή των προγραμμάτων εθελοντικού επαναπατρισμού, για νόμιμη αποχώρηση από τη χώρα, μέσω του ΔΟΜ και με τις εγγυήσεις των διεθνών συμβάσεων.
Για το ζήτημα των θυλάκων μεταναστών μέσα στις πόλεις
Η προσέγγιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας με όρους γκέτο, υποβάθμισης και καταστολής, περισσότερο συσκοτίζει το ζήτημα, παρά υποδεικνύει πιθανές προτάσεις αντιμετώπισης. Αυτό που δημοσιογραφικά αναφέρεται ως «υποβάθμιση» της περιοχής πίσω από το Δημαρχείο, γύρω από την Ομόνοια ή σε άλλες περιοχές δεν αναφέρεται σε ένα πρόβλημα αλλά σε πολλαπλούς παράγοντες και επιμέρους φαινόμενα. Έτσι δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε:
§ στην υποχρηματοδότηση του ΟΚΑΝΑ, στις μονάδες που ιδρύονται και στην συνέχεια αφήνονται στην τύχη τους.
§ στην αποτυχία της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής, που εγκλωβίζει χιλιάδες ανθρώπους σε καθεστώς παρανομίας και τους καθιστά ευάλωτους και αναλώσιμους σε μια σειρά παραβατικές δραστηριότητες, με πρώτη από όλες το κύκλωμα εμπορίας ναρκωτικών,
§ στην πολιτική ασύλου της Ελλάδας, που αρνείται την αναγνώριση του καθεστώτος του πρόσφυγα σε χιλιάδες ανθρώπους,
§ στην καταναγκαστική πορνεία και τα κυκλώματα του trafficking, κάτω από τη μύτη της αστυνομίας,
§ στους κερδοσκόπους ακινήτων, που επενδύουν στην σημερινή «υποβάθμιση» και την δικαιολογημένη από διάφορες απόψεις πρόθεση των παλαιών κατοίκων να φύγουν από την περιοχή, πουλώντας φθηνά.
Είναι σαφές ότι όσα μέτρα προτείνονται πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτά δεδομένα. Πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους ότι η περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός μεγάλων και ευάλωτων ομάδων δημιουργούν οξυμένα κοινωνικά προβλήματα και εντάσεις. Ότι τα γκέτο στις πόλεις γεννιούνται από τη στέρηση δικαιωμάτων και την αδυναμία ένταξης των περιθωριοποιημένων πληθυσμών. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, η ανάδειξη του ζητήματος στην κοινή γνώμη και η επίσημη αντιμετώπιση του ζητήματος εξαντλήθηκαν στην απομάκρυνση –μέσω ήπιας ή λιγότερο ήπιας καταστολής και των επιχειρήσεων-σκούπα– ομάδων τοξικοεξαρτημένων ή και εκδιδόμενων γυναικών.
Όμως, το μόνο που μπορεί να επιτύχει η αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων διά την αύξηση της αστυνόμευσης είναι η μετατόπιση του προβλήματος κατά μερικά χιλιόμετρα πιο μακριά, σε κάποια άλλη γωνία της πόλης. Σε ό,τι αφορά δε την πρόταση για «άμεση απέλαση», ιδίως όσων σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα, αυτή μάλλον αγνοεί ότι το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα δεν αφορά μόνο τους αλλοδαπούς, αλλά αναγκαστικά έχει και Έλληνες συνεργούς, αν όχι αφεντικά.
Επιπλέον, οι αστυνομικές επιχειρήσεις (επιχειρήσεις-σκούπα):
* συνδέονται με εκτεταμένες παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων
* υιοθετούν στην πράξη την θεωρία της συλλογικής ευθύνης και αναπαράγουν τα πιο ρατσιστικά στερεότυπα, ενοχοποιώντας το σύνολο ενός συγκεκριμένου πληθυσμού
* είναι απολύτως αναποτελεσματικές, στο βαθμό που αδυνατούν να εξαρθρώσουν τα δίκτυα της διακίνησης των ναρκωτικών ή του trafficking.
Για εμάς το ζήτημα είναι να υπάρξει οργανωμένες και σε βάθος χρόνου παρεμβάσεις στην κατεύθυνση της πραγματικής αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων.
Με βάση τα παραπάνω, προτείνουμε:
· Την ενίσχυση των προνοιακών δομών, ώστε αυτές να μπορούν να ανταποκριθούν στις υπάρχουσες ανάγκες, ιδίως σε ότι αφορά τη σίτιση, τη στέγαση, τα προγράμματα κατά της τοξικοεξάρτησης, την (επαν)ένταξη των κοινωνικά αποκλεισμένων. Τη δημιουργία ξενώνων φιλοξενίας για τους άστεγους της Αθήνας, Έλληνες και μετανάστες, σε άδεια κτήρια, μέσω της αξιοποίησης και της δημοτικής περιουσίας.
* Τη δημιουργία θεσμών πολιτικής εκπροσώπησης σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης των μεταναστών.
* Την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων για την ανάπλαση των υποβαθμισμένων γειτονιών της Αθήνας και άλλων πόλεων με σημαντικό πληθυσμό μεταναστών, με την αναβάθμιση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου, τη δημιουργία νέων, τη συστηματική καθαριότητα, την ενίσχυση των αναγκαίων κοινωνικών υποδομών (σχολικών κτηρίων και παιδικών σταθμών, δημοτικών ιατρείων, πολιτιστικών κέντρων, αθλητικών εγκαταστάσεων). Την προστασία των χρήσεων γης, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα κερδοσκοπίας στη γη και στα ακίνητα, που εμφανίστηκαν στο παρελθόν, με αποτέλεσμα ολόκληρες περιοχές από τη μια μέρα στην άλλη να μετατρέπονται σε μαζικούς χώρους διασκέδασης, συμβάλλοντας έτσι στην περαιτέρω διάλυση του κοινωνικού ιστού στις γειτονιές της Αθηνάς.
* Την οργάνωση με πρωτοβουλία και ευθύνη των Δήμων του δημόσιου διάλογου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, στον αντίποδα της δημιουργίας ειδικών οργανισμών και επιτροπών με υπερεξουσίες που παραπέμπουν σε καθεστώς «έκτακτης ανάγκης». Αλλά και την προώθηση των αναγκαίων παρεμβάσεων, υπό τον διαρκή έλεγχο των αιρετών δημοκρατικών οργάνων, μέσα από συναίνεση και διάλογο.
ΑΜΕΣΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ
* Η ανάδειξη της ευρωπαϊκής διάστασης της αντιμεταναστευτικής, αντιπροσφυγικής πολιτικής, και η διατύπωση του αιτήματος της αναλογικής κατανομής των προσφύγων και μεταναστών στις χώρες της ΕΕ.
* Το κλείσιμο των κέντρων κράτησης και η κατάργηση της διοικητικής κράτησης μεταναστών χωρίς χαρτιά, με δεδομένη την παρέλευση 18 μηνών από την έναρξη της ρατσιστικής επιχείρησης “Ξένιος Δίας” – αλλά και τις συνθήκες κολαστηρίου που επικρατούν σε κέντρα κράτησης και κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων.
* Η Απαγόρευση κράτησης ευάλωτων ομάδων (έγκυοι, άτομα με αναπηρία, θύματα βασανιστηρίων ή απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχέιρισης, άτομα άνω των 65 ετών κλπ). Απαγόρευση κράτησης αιτούντων άσυλο μόνο λόγω παράνομης εισόδου στη χώρα.
* Η θεσμοθέτηση κέντρων πρώτης υποδοχής με σκοπό την καταγραφή και την κάλυψη των αναγκών των νεοεισερχομένων. Η διαμόρφωση, επίσης, κατάλληλων χώρων ανοιχτής φιλοξενίας για την προστασία των ευάλωτων ομάδων προσφύγων και μεταναστών. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακίνητα κυριότητας του κράτους, των Δήμων και της Περιφέρειας.
* Η απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα, η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των θετικών διατάξεων του υπό ψήφιση Μεταναστευτικού Κώδικα, η ενίσχυση, στελέχωση και αποκεντρωμένη λειτουργία των υπηρεσιών “μιας στάσης”, καθώς και η επαναφορά της πρόνοιας για μια διαρκή διαδικασία νομιμοποίησης, ώστε να μην ωθούνται περιθώριο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που ζουν και δουλεύουν χρόνια στη χώρα.
* Η άρση όλων των ρατσιστικών αποκλεισμών των μεταναστών από την υγεία και την παιδεία και η κατοχύρωση της ισότιμης πρόσβασης στα αγαθά αυτά με τους Έλληνες πολίτες.
* Η ενίσχυση των υπηρεσιών ασύλου και η καθιέρωση δίκαιης, κατάλληλης και αποτελεσματικής πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου σε όλους τους αλλοδαπούς που την επιθυμούν, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Αποσύνδεσή των υπηρεσιών ασύλου πάσης φύσεως από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων για την αξιοπρεπή φιλοξενία των προσφύγων και την εξασφάλιση κατάλληλων υπηρεσιών διερμηνείας και δωρεάν νομικής παράστασης στους αιτούντες άσυλο σε κάθε διοικητικό στάδιο της διαδικασίας ασύλου. Λήψη μέτρων για την άμεση αποκατάσταση της ανεξαρτησίας και της ελεύθερης δικαιοδοτικής κρίσης των Επιτροπών Προσφυγών.
* Η κατάργηση των παράνομων πολιτικών αποτροπής στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας, ώστε να μην υπάρχουν άλλα Φαρμακονήσια.
* Η κατάργηση διοικητικής απέλασης που γίνεται χωρίς δικαστικές εγγυήσεις και δυνατότητα κατάλληλης και αποτελεσματικής προσφυγής σε δικαστικό όργανο για την αμφισβήτηση ή την ακύρωσή της. Η εξασφάλιση εγγράφων νομιμοποίησης για τους αλλοδαπούς που προσφεύγουν στα δικαστήρια για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και μέχρι τελεσιδικίας της υπόθεσής τους (π.χ. εργατικά ατυχήματα)
* Άμεση ψήφιση αυστηρού αντιρατσιστικού νόμου.
* Υποστήριξη του έργου των εθελοντικών δομών αλληλεγγύης/βοήθειας προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου