Έθιμο του Δωδεκαημέρου, που χάνεται στα βάθη των αιώνων, με τη ρίζα του να φτάνει έως και ....
την αρχαιότητα και τον Θεό Διόνυσο, το οποίο διατηρείται και συνεχίζεται κυρίως από τους, ποντιακής καταγωγής, κατοίκους χωριών και περιοχών της Μακεδονίας, οι Μωμόγεροι ή Μωμόεροι εντάχθηκαν στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO. Το έθιμο είναι διαδεδομένο σε οκτώ χωριά της ευρύτερης περιοχής της Κοζάνης, των οποίων οι περισσότεροι κάτοικοι είναι απόγονοι Ποντίων προσφύγων.
Πρόκειται για λαϊκούς αυτοσχέδιους θιάσους κυρίως νέων ανθρώπων, που, μεταμφιεσμένοι, δίνουν υπαίθριες παραστάσεις συνοδευόμενοι από οργανοπαίκτες.
Το έθιμο των Μωμόερων, που αποτελεί παράλληλα και ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία συλλογικής ταυτότητας και αυτοπροσδιορισμού των Ποντίων, είναι το τέταρτο στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που εγγράφει στη χώρα μας στον συγκεκριμένο κατάλογο της UNESCO. Είχαν προηγηθεί η Μεσογειακή Δίαιτα, η Παραδοσιακή Μαστιχοκαλλιέργεια στη Χίο, καθώς και η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία. O θεός Μώμος κατά την Αρχαιότητα αποτελούσε την προσωποποίηση της σάτιρας και του σαρκασμού και συνδεόταν με τις γιορτές που ήταν αφιερωμένες στον Διόνυσο, με κοινό χαρακτηριστικό τις μάσκες και τις μεταμφιέσεις. Από εκεί προέρχεται και η αρχική ετυμολογία της λέξης «Μωμόγεροι» ή «Μωμόεροι» ή και «Μωμογέρια», που αποτελούσαν τους ακολούθους του Μώμου και τον συνόδευαν χορεύοντας, τραγουδώντας και σατιρίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Η συγκεκριμένη εκδήλωση παραπέμπει σε ένα από τα παλαιότερα ποντιακά έθιμα που λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων από τις 15 Δεκεμβρίου έως και τα μέσα Ιανουαρίου, ενώ δεν έλειπαν οι φορές που διαρκούσε ακόμη και μέχρι την Καθαρά Δευτέρα (πρώτη ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής).
