Ολίγα νομικούλια δι’ υποψηφίους φοιτητάς τής Νομικής

Γράφει ο Σωτήριος Καλαμίτσης 

Σάλος και αναταραχή προκλήθηκε από την απόφαση του Μεικτού Ορκωτού Δικαστηρίου να χορηγήσει αναστέλλουσα δύναμη στην έφεση Λιγνάδη. Διαμαρτυρίες, διαδηλώσεις, τρικάκια κ.λπ. που ...

έρχονται σε αντίθεση με τον τρόπο που θα πρέπει να κρίνονται οι δικαστικές αποφάσεις στην ευνομούμενη [λέμε και καμμιά μ… να περνάει η ώρα] πολιτεία μας.

          Άκουσα πολλές απόψεις, άλλες υπέρ και άλλες κατά της εν λόγω εξέλιξης. Ο συνήγορος του καταδικασθέντος επεσήμανε, ότι με την §8 του άρθρου 497 Κώδικος Ποινικής Δικονομίας, το δικαστήριο ήταν υποχρεωμένο να χορηγήσει την αναστολή, αφού ουδεμία των προϋποθέσεων άρνησης συνέτρεχε. Πλείστοι όσοι ενημερωτές τής κοινής γνώμης συμφώνησαν μαζί του.

          Για να δούμε τί λέει αυτή η περίφημη  [κακοδιατυπωμένη] διάταξη:

   

«8. Τότε μόνο δεν χορηγείται ανασταλτικό αποτέλεσμα κατά την παρ. 4 στην έφεση ή απορρίπτεται η αίτηση αναστολής εκτέλεσης της πρωτόδικης απόφασης, όταν κρίνεται αιτιολογημένα ότι οι περιοριστικοί όροι δεν αρκούν και ότι ο κατηγορούμενος δεν έχει γνωστή και μόνιμη διαμονή στη χώρα ή έχει κάνει προπαρασκευαστικές ενέργειες για να διευκολύνει τη φυγή του ή κατά το παρελθόν υπήρξε φυγόποινος ή φυγόδικος ή κρίθηκε ένοχος για απόδραση κρατουμένου ή παραβίαση περιορισμών διαμονής, εφόσον από τη συνδρομή των παραπάνω στοιχείων προκύπτει σκοπός φυγής ή κρίνεται αιτιολογημένα ότι αν αφεθεί ελεύθερος είναι πολύ πιθανό, όπως προκύπτει από προηγούμενες καταδίκες του για αξιόποινες πράξεις ή από τα συγκεκριμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης, να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Το δικαστήριο σε κάθε περίπτωση χορηγεί ανασταλτικό αποτέλεσμα ή αναστολή εκτέλεσης, αν αιτιολογημένα κρίνει ότι η άμεση έκτιση ή συνέχιση έκτισης της ποινής θα έχει ως συνέπεια υπέρμετρη και ανεπανόρθωτη βλάβη για τον ίδιο ή για την οικογένεια του. Αν παραβιαστούν οι όροι που τέθηκαν το αρμόδιο δικαστήριο αποφαίνεται, ύστερα από αίτηση του εισαγγελέα, για την άρση ή όχι της χορηγηθείσας αναστολής εκτέλεσης».

 

 

        Άρα, αν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης πείθουν το δικαστήριο, ότι υπάρχει ενδεχόμενο να διαπράξει ο καταδικασθείς και άλλα εγκλήματα, υποχρεούται να απορρίψει ητιολογημένως το αίτημα αναστολής.

      Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο καταδικασθείς είχε προφυλακισθεί με το σκεπτικό, ότι είναι ενδεχόμενο να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Τί μεσολάβησε και ως κατάδικος δεν υπάρχει περίπτωση να διαπράξει νέα αδικήματα, ενώ ως υπόδικος μπορούσε να διαπράξει;

 

«Άρθρο 282 -  Σκοπός και γενικές προϋποθέσεις επιβολής  προσωρινής κράτησης, κατ’ οίκον περιορισμού  και περιοριστικών όρων

 1. Όσο διαρκεί η προδικασία, αν προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής του κατηγορουμένου, είναι δυνατό να διαταχθούν περιοριστικοί όροι ή κατ’ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση ή να επιβληθεί προσωρινή κράτηση, υπό τις προϋποθέσεις των επόμενων άρθρων.

 2. Ο σκοπός των περιοριστικών όρων, του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση και της προσωρινής κράτησης είναι να αποτραπεί ο κίνδυνος τέλεσης νέων εγκλημάτων και να εξασφαλιστεί ότι εκείνος στον οποίο επιβλήθηκαν θα παραστεί οποτεδήποτε στην ανάκριση ή στο δικαστήριο και θα υποβληθεί στην εκτέλεση της απόφασης.

 3. Περιοριστικοί όροι επιβάλλονται εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι για την εκπλήρωση των σκοπών της παρ. 2 και αν αυτοί δεν επαρκούν επιβάλλεται κατ’ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση και αν αυτό το μέτρο κρίνεται ανεπαρκές τότε μόνο εκδίδεται ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένο ένταλμα προσωρινής κράτησης.».

 

«Άρθρο 286 - Η προσωρινή κράτηση.

1. Προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί αντί: α) για κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική επιτήρηση, όταν το μέτρο αυτό δεν επαρκεί ή δεν μπορεί να επιβληθεί λόγω έλλειψης γνωστής διαμονής του κατηγορουμένου στη χώρα ή λόγω μη υποβολής από τον τελευταίο σχετικού αιτήματος να υποβληθεί σε αυτό και β) για περιοριστικούς όρους, αν αιτιολογημένα κριθεί ότι τα υπό στοιχεία α’ και β’ μέτρα δεν επαρκούν και εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της πρώτης παραγράφου του άρθρου 282, μόνον αν ο κατηγορούμενος διώκεται για κακούργημα και δεν έχει γνωστή διαμονή στην χώρα ή έχει κάνει προπαρασκευαστικές ενέργειες για να διευκολύνει την φυγή του ή κατά το παρελθόν υπήρξε φυγόποινος ή φυγόδικος ή κρίθηκε ένοχος για απόδραση κρατουμένου ή παραβίαση περιορισμών διαμονής και από την συνδρομή των ανωτέρω στοιχείων προκύπτει σκοπός φυγής του ή κρίνεται αιτιολογημένα ότι αν αφεθεί ελεύθερος είναι πολύ πιθανόν, όπως προκύπτει από προηγούμενες αμετάκλητες καταδίκες του για ομοειδείς αξιόποινες πράξεις, να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Αν η αποδιδόμενη στον κατηγορούμενο πράξη απειλείται στον νόμο με ισόβια κάθειρξη ή πρόσκαιρη κάθειρξη με ανώτατο όριο τα δέκα πέντε έτη ή αν το έγκλημα τελέστηκε κατ’ εξακολούθηση ή στο πλαίσιο εγκληματικής ή τρομοκρατικής οργάνωσης ή υπάρχει μεγάλος αριθμός παθόντων από αυτό, προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί και όταν, με βάση τα συγκεκριμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης, κρίνεται αιτιολογημένα ότι αν αφεθεί ελεύθερος, είναι πολύ πιθανό να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Μόνο η κατά νόμο βαρύτητα της πράξης δεν αρκεί για την επιβολή προσωρινής κράτησης.»

 

       Θεωρώ δεδομένο, ότι για να προφυλακισθεί ο εν λόγω επώνυμος, ασφαλώς και προέκυψαν σοβαρές ενδείξεις ενοχής του κατά την προανάκριση για κακούργημα κατ’ εξακολούθηση με πλείονα θύματα, οπότε και επεβλήθη προσωρινή κράτηση προς αποτροπή διάπραξης νέων εγκλημάτων. Τί μεσολάβησε από την επιβολή τής προσωρινής κράτησης με βάση σοβαρές ενδείξεις μέχρι την αναστολή έκτισης της ποινής  για αποδεδειγμένη διάπραξη των αηδιαστικών, απαίσιων, απεχθών, αποκρουστικών, αποτρόπαιων, βδελυρών, ειδεχθών, ελεεινών, σιχαμερών εγκλημάτων του;

    Με άλλα πιο απλά λόγια:

    α] για να κρατηθεί προσωρινώς ο υπόδικος, άρα αθώος μέχρις ότου κριθεί ένοχος, απαιτείται αιτιολογημένη κρίση, ότι είναι ενδεχόμενο διάπραξης από μέρους του νέων  εγκλημάτων με βάση τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της πράξης του,

     β] για να μην ανασταλεί η έκτιση της ποινής που επεβλήθη στον κατάδικο, άρα ένοχο, απαιτείται αιτιολογημένη κρίση, ότι είναι ενδεχόμενο διάπραξης από μέρους του νέων εγκλημάτων με βάση τα στοιχεία της πράξης του.

      Το υπέρ της αναστολής επιχείρημα  που κατ’ επανάληψη άκουσα και διάβασα υπό τύπον ερωτήματος «τί θα γίνει, αν ο καταδικασθείς αθωωθεί στο Εφετείο;»  δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.  Κάθε καταδικαστική απόφαση μπορεί να ανατραπεί σε δεύτερο βαθμό, όπως και κάθε αθωωτική απόφαση κατόπιν εισαγγελικής εφέσεως.

 

Σώτος

Υ.Γ. Θαυμάζω το αμερικανικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης με το πολυμελές σώμα των ενόρκων να αποφασίζει κυριαρχικά για την ενοχή ή μη. Συνιστώ, πάντως, εκθύμως την ανάγνωση των διαφωτιστικών βιβλίων «The runaway jury»  και «The last juror»  του John Grisham μεταφρασμένα στα ελληνικά ως «Οι ένορκοι» και «Ο τελευταίος ένορκος».