τράπεζας της Ελλάδος, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Πρωθυπουργός της Ελλάδας, είναι μερικά από τα αξιώματα αυτά. Αλλά, ποιό είναι το “επιστημονικό” έργο του Παπαδήμου ;
Που οφείλει τη φήμη του ; Το θεωρητικό έργο του Παπαδήμου που του άνοιξε το δρόμο για μια τέτοια σταδιοδρομία ήταν σχετικό με την ανεργία και έγινε στα μέσα του ΄70.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:
Στη μεταπολεμική περίοδο η ανεργία στις χώρες της Δύσης ήταν σχεδόν μηδενική. Αφενός, η μεταπολεμική ανοικοδόμηση τραβούσε όλο το εργατικό δυναμικό των χωρών του Βορρά, που δεν επαρκούσε, και συμπληρωνόταν από μετανάστες του Νότου, αφεταίρου, ή μηδενική ανεργία ήταν ο διακηρυγμένος στόχος του Κεϋνσιανού μοντέλου, (τουλάχιστον όπως καταλάβαινε το Κεϋνσιανό μοντέλο ο ίδιος ο Κέυνς), άρα όλα τα άλλα μεγέθη της οικονομίας έπρεπε να ρυθμιστούν έτσι ώστε να προκύψει πλήρης απασχόληση. Αλλά καθώς οι ρυθμοί της ανάπτυξης άρχισαν να μειώνονται, η πλήρης απασχόληση, (που κατευθύνει ένα μεγάλο μέρος των εισοδημάτων σε μισθούς), έκοβε από τα κέρδη των επιχειρήσεων. Έτσι, ξεκίνησε μια αντεπίθεση, αρχικά μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, που έλεγε ότι η ανεργία δεν είναι και τόσο κακή, αντίθετα, είναι “φυσική”, όπως πχ λέμε ότι φυσική είναι η βροχή.
Αυτό ξεκίνησε το ΄60, από ποιόν λέτε ; Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μάγος, από τον Milton Friedman. Ο οποίος υποστήριξε ότι υπάρχει ένα “φυσικό ποσοστό ανεργίας”, (natural rate of unemployment). Καταρχήν, για τη σχολή του Friedman, ανεργία υπάρχει επειδή υπάρχουν ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, πχ συλλογικές συμβάσεις και κατώτατοι μισθοί, αλλά ακόμη και χωρίς αυτές τις ρυθμίσεις, η παραγωγή σε μακροχρόνιο ορίζοντα δεν μπορεί να τους απασχολήσει όλους για διάφορους λόγους. Βεβαίως εμείς μπορούμε να σκεφτούμε, ότι σε ένα περιβάλλον διαρκούς αυτοματοποίησης της παραγωγής, θα μπορούσε να μειωθεί ο εργάσιμος χρόνος τόσο ώστε να δουλεύουν όλοι, κι ας ήταν αυτό 10 ή 15 ώρες της βδομάδα. Αλλά ο Friedman δεν σκεφτόταν έτσι και μάλλον κάτι ήξερε παραπάνω από εμάς, γιατί για την ανακάλυψή του αυτή πήρε βραβείο Νόμπελ οικονομίας. Μόνο που, παρά το Νόμπελ, η “θεωρία” του Friedman ήταν τελείως στον αέρα. Δεν έδωσε κανένα μοντέλο που να απαντάει πχ στην ερώτηση: και πως προσδιορίζεται αυτό το φυσικό ποσοστό ανεργίας ;
Εδώ λοιπόν έρχεται ο Παπαδήμος μαζί με τον Ιταλό Franco Modigliani, που προσπάθησαν να δώσουν έναν τρόπο θεωρητικού προσδιορισμού της “φυσικής ανεργίας”. Αυτοί βασίζονται στην υπόθεση ότι υπάρχει μια αρνητική σχέση πληθωρισμού και ανεργίας. Για να το πούμε απλά, μια οικονομία θα πρέπει να αποφασίσει ποιό από τα δύο κακά είναι μικρότερο, ο πληθωρισμός ή η ανεργία και να διαλέξει το ένα από τα δύο. Ωστόσο, ο σταθερός πληθωρισμός, επειδή είναι αναμενόμενος, “προεξοφλείται” σε όλες τις μελοντικές συμφωνίες και δεν επηρεάζει την ανεργία. Μη αναμενόμενος πληθωρισμός είναι ένας “επιταχυνόμενος πληθωρισμός” και αυτός όντως μπορεί να ρίξει την ανεργία. Άρα, ποιό είναι το κατάλληλο επίπεδο ανεργίας, κατά τους Παπαδήμο, Modigliani; εκείνο το επίπεδο ανεργίας για το οποίο ο πληθωρισμός δεν επιταχύνεται, που έγινε γνωστό ως NAIRU (non-accelerating inflation rate of unemployment). Δεν ξέρω πόσο μπορεί να πείθει το παραπάνω, αλλά θεωρήθηκε μεγάλη ανακάλυψη.
Βεβαίως, το ΄70 είχαμε το φαινόμενο του “στασιμοπληθωρισμού” (stagflation), όπου είχαμε ταυτόχρονα υψηλό πληθωρισμό και υψηλή ανεργία, αλλά αυτό δεν εμπόδισε την αντίληψη του NAIRU να συνεχίσει την καριέρα της και τους εμπνευστές της να παίρνουν τα αξιώματα το ένα μετά το άλλο.
Οι καλές ιδέες, ή μάλλον οι “σωστές ιδέες”, πάντα ανταμείβονται…
nikprogoulis.wordpress.com/2017/
