της ερευνητικής ομάδας Αντώνης Μπαρτσιώκας, καθηγητής Ανθρωπολογίας, πρόεδρος τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας ΔΠΘ.
«Το κυριότερο είναι ότι ανάμεσα σ’ αυτή τη συνοστέωση υπήρχε μία τρύπα, διαμπερής, φαίνεται ότι έγινε από ένα δόρυ, το οποίο τοποθετήθηκε ανάμεσα στην κνήμη και στο μηρό και αυτό ταιριάζει απόλυτα με τις ιστορικές αναφορές που λένε ότι ο Φίλιππος τρυπήθηκε από ένα δόρυ, το οποίο πέρασε μέσα από το πόδι του. Επέστρεφε από τη Σκυθία, και όταν περνούσε απ΄ τη Θράκη, συνάντησε μία εθνοτική ομάδα που λέγεται Τριβαλλοί και στις διαπραγματεύσεις για να τους δώσει διόδια ένα μέρος απ’ τα λάφυρα, τσακωθήκανε και ο τσακωμός κατέληξε σε πόλεμο. Καθώς πήγαινε να φύγει ο Φίλιππος, καβάλησε το άλογό του και του ρίξανε αυτό το δόρυ, το οποίο τρύπησε την άρθρωση του γονάτου, διατρύπησε και το άλογο, το οποίο σκοτώθηκε.
«Δεν είναι από τις συνηθισμένες συνοστεώσεις μεταξύ μηρού και γονάτου, γιατί σε αυτές ο μηρός ακουμπάει ακριβώς πάνω στην κνήμη και δεν υπάρχει απόσταση μεταξύ τους. Εδώ έχουμε μια απόσταση σχεδόν τριών εκατοστών, που σημαίνει ότι όταν μπήκε το δόρυ στην άρθρωση, απομάκρυνε τα οστά μεταξύ τους.», διευκρινίζει ο κ. Μπαρτσιώκας, προσθέτοντας πως ο σκελετός ανήκει 1000% στον Φίλιππο «διότι είναι ακριβώς αυτά που περιγράφονται στη βιβλιογραφία.»
Επίσης, επιπλέον επιβεβαίωση της ταυτότητας του νεκρού, αποτελεί η εύρεση του σκελετού του νεογέννητου. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι νεογέννητο. Είναι ο μόνος σκελετός νεογέννητου από γυναίκα του Φιλίππου, οπότε είμαστε σίγουροι ότι ανήκει στην Κλεοπάτρα το νεογέννητο», επισημαίνει ο καθηγητής Ανθρωπολογίας.
Τέλος, ο κ. Μπαρτσιώκας ξεκαθαρίζει πως ο Μανόλης Ανδρόνικος στο βιβλίο του για τη Βεργίνα, λέει για τον τάφο του Φιλίππου, ενταγμένο ωστόσο σε εισαγωγικά. «Ο Ανδρόνικος δεν εμφάνισε ποτέ στο βιβλίο του την αναπαράσταση των αρχαιολόγων από την Αγγλία που έδειχναν το τραύμα στο δεξί μάτι του υποτιθέμενου Φιλίππου, διότι είχε καταλάβει και αυτός ότι δεν υπήρχε τραύμα εκεί. Όπως το παραδέχθηκε λίγο αργότερα και η αγγλική ομάδα.», τονίζει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και καθηγητής Ανθρωπολογίας, Α. Μπαρτσιώκας.
«Δεν έκανε λάθος ο Ανδρόνικος για τον τάφο του Φιλίππου Β΄» λέει το Υπουργείο
Μετά τα δημοσιεύματα σε αμερικανικό περιοδικό και το ενδιαφέρον του διεθνούς και ελληνικού τύπου για την «λάθος» διάγνωση του Μανώλη Ανδρόνικου, το Υπουργείο επισημαίνει με ανακοίνωση του τα επιστημονικά δεδομένα που συμφωνούν με τα ευρήματα του αείμνηστου αρχαιολόγου
Μετά την θεωρία περί "λάθους" του Μανώλη Ανδρόνικου, όπου οι αρχαιολόγοι Α. Μπαρτσιώκα και Juan Luis Arsuaga, ισχυρίζονται πως o τάφος του Φιλίππου βρισκόταν στον τάφο Ι και όχι στον τάφο ΙΙ, όπως πιστεύουμε ως σήμερα, το Υπουργείο Πολιτισμού με ανακοίνωση του αναφέρει τα στοιχεία που καταρρίπτουν μερικώς, αν όχι εξ' ολοκλήρου, την θεωρία των Μπαρτσιώκα-Arsuaga.
Οι δύο αρχαιολόγοι, ανέπτυξαν μετά από επίσκεψη στους αρχαιολογικούς χώρους και εξέταση ευρημάτων, μια θεωρία η οποία ισχυρίζεται πως ο τάφος του Φιλίππου είναι τελικά ο τάφος Ι και όχι ο τάφος ΙΙ στον αρχαιολογικό χώρο της Πέλλας.
Μαζί με τον Φίλιππο Β’ πιστοποιήθηκε ότι είναι θαμμένη η τελευταία γυναίκα του Φιλίππου, Κλεοπάτρα, μαζί με το νεογέννητό της – τους οποίους δολοφόνησε η μητέρα του Μ. Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα- Επιβεβαιώθηκε ότι στον Ταφο ΙΙ είναι θαμμένος ο ετεροθαλής αδελφός του Μ. Αλεξάνδρου. Η ομάδα μάλιστα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μερικά αντικείμενα από την πανοπλία του Τάφου ΙΙ πρέπει να ανήκουν στον ίδιο το Μ. Αλέξανδρο και όχι στον Αρριδαίο. Οι επιστήμονες επίσης, ισχυρίζονται επίσης ότι, για πρώτη φορά μπορεί να υποστηριχθεί με βεβαιότητα ότι η Ελλάδα κατέχει αντικείμενα που ανήκουν στην πανοπλία του γνωστότερου παγκοσμίως βασιλέα της αρχαιότητας, του Μ. Αλέξανδρου.
Η σημερινή ανακοίνωση όμως του Υπουργείου, καταρρίπτει την θεωρία των επιστημόνων εξηγώντας αναλυτικά για ποιους λόγους δεν είναι πιθανό να ισχύει, αναφερόμενη στην "λιτή" κατασκευή του τάφου 1, στην μερική έρευνα των αρχαιολόγων αλλά και στα δεδομένα τους που δείχνουν πως τα οστά που ισχυρίζονται πως ανήκουν στον Φίλιππο είναι μεταγενέστερα.
Η ανακοίνωση αναφέρει :
«Προσφάτως δημοσιεύτηκε στο αμερικανικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) μελέτη των παλαιοανθρωπολόγων Α. Μπαρτσιώκα και Juan Luis Arsuaga που αφορά σε οστά που βρέθηκαν στον κιβωτιόσχημο τάφο (τάφος Ι ) της βασιλικής ταφικής συστάδας που ανασκάφηκε την δεκαετία του εβδομήντα από τον αείμνηστο καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικο στη Μεγάλη Τούμπα των Αιγών. Στην μελέτη αυτή διατυπώνεται η άποψη ότι τα κατάλοιπα ανδρικού σκελετού ανήκουν στον Φίλιππο Β΄, ενώ τα κατάλοιπα γυναικείου και βρεφικού σκελετού ανήκουν στην τελευταία σύζυγο του μακεδόνα βασιλιά Κλεοπάτρα και την θυγατέρα της Ευρώπη, άποψη που είχε προταθεί και παλιότερα από τον ιστορικό E. Borza, αλλά δεν έγινε αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.
Μολονότι υπάρχει πληθώρα σχετικών επιστημονικών δημοσιεύσεων, επειδή, όπως φάνηκε και από πρόσφατα δημοσιεύματα, το θέμα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ευρύτερο κοινό, κρίνεται απαραίτητο, προς αποφυγή σύγχυσης και παρερμηνειών, να δοθούν, συνοπτικά εκ μέρους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, τα παρακάτω ανασκαφικά-ιστορικά δεδομένα που είναι απαραίτητα για την ορθή κατανόηση και συνακόλουθα την ερμηνεία των συγκεκριμένων ευρημάτων:
1. Οι κ.κ. Α. Μπαρτσιώκας και Juan Luis Arsuaga εξέτασαν τμήμα και όχι το σύνολο των οστών που βρέθηκαν στο τάφο Ι.
2. Ο τάφος Ι της Μεγάλης Τούμπας των Αιγών, ένα μνημείο που έχει τη μορφή κιβωτίου (κιβωτιόσχημος), είναι ο μικρότερος και λιγότερο μνημειακός της βασιλικής ταφικής συστάδας που περιλαμβάνει επίσης δύο μεγάλους ασύλητους μακεδονικούς (τον τάφο ΙΙ που αναγνωρίσθηκε από τον Μανόλη Ανδρόνικο ως τάφος του Φιλίππου Β΄ και τον τάφο ΙΙΙ που ομόφωνα αποδίδεται στον Αλέξανδρο Δ΄, γιο του Μεγαλέξανδρου και της Ρωξάνης) και έναν τρίτο επίσης μακεδονικό συλημένο και κατεστραμμένο σε μεγάλο βαθμό ("τον τάφο με τους ελεύθερους κίονες" που χρονολογείται στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. και είναι ο νεώτερος της ομάδας).
3. Ο κιβωτιόσχημος τάφος Ι, στο εσωτερικό του οποίου σώζεται η τοιχογραφία με την παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης, ήταν συλημένος, ωστόσο περιείχε αρκετά χαρακτηριστικά πήλινα αγγεία που χρονολογούν με ασφάλεια το μνημείο και την ταφή στις τελευταίες δεκαετίες του πρώτου μισού του 4ου αι. π.Χ. με ύστατο όριο το 350 π.Χ. Ωστόσο, όπως είναι πολύ καλά γνωστό από τις αρχαίες πηγές, ο Φίλιππος Β΄ δολοφονήθηκε το 336 π.Χ., ενώ η Κλεοπάτρα εκτελέστηκε κάποιους μήνες μετά τον θάνατο του συζύγου της, υπάρχει δηλαδή μια σημαντική χρονική απόσταση που είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο να γεφυρωθεί.
4. Τα οστά του νεκρού που η εν λόγω μελέτη επιχειρεί να συσχετίσει με τον Φίλιππο Β΄ και μάλιστα τα οστά των ποδιών (κνήμες, αλλά και τα οστάρια του άκρου ποδός) βρέθηκαν όχι στο δάπεδο του τάφου, όπως τα οστά της γυναίκας και του νεογνού, αλλά ψηλότερα (περίπου 20 εκατοστά)επάνω σε στρώση με πέτρες και θραύσματα πωρολίθων, μέσα στα χώματα της επίχωσης που εισχώρησαν στον τάφο μετά την τυμβωρυχία . Το γεγονός της ανεύρεσης των οσταρίων σε συνάφεια με τις κνήμες μαρτυρεί "συνάρθρωση" δηλαδή παρουσία μυϊκών ιστών και αποκλείει την πιθανότητα να προέρχονται από την διασάλευση της παλιότερης ταφής (το σώμα της γυναίκας ήταν απολύτως διαλυμένο και τα οστά της βρέθηκαν ανακατεμένα και μαζεμένα σε δυο ομάδες ακριβώς επάνω στο κονίαμα του δαπέδου). Είναι προφανές ότι το σώμα του νεκρού στον οποίο ανήκουν τα εν λόγω οστά αποτέθηκε ή "απορρίφθηκε" στον τάφο μετά την τυμβωρυχία, η οποία, όπως δείχνει η ανασκαφική στρωματογραφία, σχετίζεται με την καταστροφή και την διαρπαγή του γειτονικού υπέργειου "ηρώου".
5. Η καταστροφή της βασιλικής νεκρόπολης των Αιγών είναι ένα γεγονός που μαρτυρείται από τις αρχαίες πηγές και έχει επιβεβαιωθεί απόλυτα από την αρχαιολογική σκαπάνη. Είναι μάλιστα γνωστό ότι συνέβη το 276/5 π.Χ. , όταν οι Γαλάτες μισθοφόροι του Πύρρου κατέλαβαν την αρχαία μακεδονική μητρόπολη. 'Όπως δείχνουν τα ευρήματα από τις επιχώσεις της (κεραμεική, νομίσματα κλπ.), η Μεγάλη Τούμπα που κάλυψε τη συστάδα των βασιλικών τάφων και σφράγισε τον συλημένο τάφο Ι και τα κατάλοιπα του "ηρώου", το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα του, κατασκευάστηκε πριν τα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ. Δηλαδή, το περιστατικό με τον νεκρό άνδρα που τοποθετήθηκε ή "απορρίφθηκε" μέσα στον συλημένο πια κιβωτιόσχημο τάφο Ι πρέπει να συνέβη ανάμεσα στο 276/5 και 250 π.Χ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάλογα φαινόμενα "απόρριψης" νεκρών ανδρών έχουν παρατηρηθεί και σε άλλους συλημένους τάφους των βασιλικών συστάδων των Αιγών και έχει ήδη προταθεί από τους ανασκαφείς η πιθανότητα να πρόκειται για τυμβωρύχους.
6. Ο εν λόγω νεκρός δεν είναι καμένος, ωστόσο, όπως μαρτυρείται από τις αρχαίες πηγές και όπως έχει αποδειχθεί από τα πλουσιότατα ανασκαφικά ευρήματα, ήδη από τις αρχές του 6ου προχριστιανικού αιώνα, η καύση και μάλιστα σε μεγαλοπρεπείς πυρές συνοδεία προσφορών αποτελεί τον κανόνα για τους μακεδόνες βασιλείς, έθιμο που στα χρόνια του Φιλίππου Β΄ και του Μεγαλέξανδρου έχει επεκταθεί και στους Εταίρους.
7. Το επιχείρημα στο οποίο οι κ.κ. Α. Μπαρτσιώκας και Juan Luis Arsuaga στηρίζουν την ερμηνεία τους είναι η διαπίστωση τους ότι πρόκειται για άτομο ηλικίας περίπου 45 χρονών με τραύμα στο πόδι, ωστόσο ούτε η μέση ηλικία, ούτε η χωλότητα αποτελούν αποκλειστικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του Φιλίππου Β΄. Αντίθετα τα ανασκαφικά δεδομένα καθιστούν απίθανη την προτεινόμενη ταύτιση του άνδρα, οστά του οποίου βρέθηκαν στον τάφο Ι, με τον Φίλιππο Β΄ και γενικότερα με κάποιο μέλος της βασιλικής οικογένειας. Προφανώς ο τάφος ανήκει στη γυναίκα και το βρέφος που κατά τον πρώτο μελετητή των οστών καθηγητή J. Musgrave ήταν έμβρυο ή νεογέννητο, οπότε είναι πιθανόν η γυναίκα να πέθανε στη γέννα. Τη συσχέτιση με γυναίκα ενισχύει τόσο η θεματική των τοιχογραφιών -Αρπαγή της Περσεφόνης, Δήμητρα, Μοίρες- όσο και τα κτερίσματα που βρέθηκαν στον τάφο -κατάλοιπα κοσμημάτων, μυροδοχεία, μαρμάρινα αγγεία κοχύλια- αλλά και η παντελής έλλειψη όπλων ή θραυσμάτων όπλων.
Η γυναίκα αυτή που δεν αποκλείεται να είναι μια από τις πρώτες συζύγους του Μακεδόνα βασιλιά ο οποίος βρίσκεται ενταφιασμένος στον γειτονικό τάφο ΙΙ και ταυτίστηκε από τον Μανόλη Ανδρόνικο με τον Φίλιππο Β΄, μια ταύτιση που ενισχύεται από όλα τα νεότερα ανασκαφικά δεδομένα των Αιγών και στην οποία επανέρχονται με πληθώρα κατηγορηματικών επιχειρημάτων Έλληνες και ξένοι αρχαιολόγοι, ιστορικοί και παλαιοανθρωπολόγοι, όπως ο Μ. Χατζόπουλος, η Αγγελική Κοτταρίδη, ο Robin Lane Fox, o J. Musgrave κλπ. σε σειρά μελετών και άρθρων που δημοσιεύτηκαν από το 2011 και εξής.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου