Του Διονύση Ρ. Ρηγόπουλου
Μηχανικός ΕΜΠ, Ph.D. Carnegie Mellon University
Επιθεωρητής-Ελεγκτής Δημόσιας Διοίκησης
Κανέναν δεν εξέπληξε η υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης αναφέροντας στη συζήτηση του Ν/Σ για την Κινητικότητα: «Σήμερα στο δημόσιο υπάρχουν υπάλληλοι που κανείς δεν γνωρίζει πού βρίσκονται και τι κάνουν». Το δήλωσαν και παλαιότερα πολλοί σε θέσεις-κλειδιά της διακυβέρνησης αλλά, όπως φαίνεται, ουδέποτε λήφθηκαν τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα.
Θεμέλιο και εργαλείο για την αποτύπωση και τη διαχείριση των πόρων του Δημοσίου είναι το
Ψηφιακό Οργανόγραμμα. Και πράγματι, με το νομοσχέδιο για την Κινητικότητα, για πρώτη φορά δημιουργείται Ψηφιακό Οργανόγραμμα. Μόνο που δημιουργείται ατελώς, με το Άρθρο 16, περιορισμένο στις ανάγκες της Κινητικότητας. Είναι εθνική ανάγκη να μη χαθεί η σημερινή ευκαιρία να δημιουργηθεί σωστά το Ψηφιακό Οργανόγραμμα, με πλήρη και λειτουργική αποτύπωση της δομής και της στελέχωσης του Δημοσίου.
Λόγω της διαδικασίας του επείγοντος, με την οποία εισάγεται προς ψήφιση το Ν/Σ, μόνον η κυβερνητική πλειοψηφία μπορεί να φέρει τροπολογίες. Αυτό όμως δεν εμποδίζει τους υπόλοιπους βουλευτές, αλλά και τους πολίτες, να απαιτήσουν οργάνωση και πλήρη διαφάνεια στο Δημόσιο. Οι ζωές όλων μας ρυθμίζονται από το Κράτος μας και είναι προς το γενικό συμφέρον το Κράτος μας να λειτουργεί με τον καλύτερο τρόπο. Μια τροπολογία που συμπληρώνει το Άρθρο 16, και που απέστειλε ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών ΕΕΛΛΑΚ προς τη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, δημοσιεύεται στο τέλος αυτού του κειμένου. Είναι προϊόν συλλογικής προσπάθειας επιστημόνων της πληροφορικής, της οργάνωσης και της διοίκησης, μηχανικών και νομικών (πολλοί από τους οποίους είναι στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης και απόφοιτοι της ΕΣΔΔΑ), με στόχο την καλύτερη νομοθέτηση του Ψηφιακού Οργανογράμματος.
Τα χαρακτηριστικά του Ψηφιακού Οργανογράμματος που βελτιώνει η τροπολογία είναι:
Πληρότητα: Το Άρθρο 16 περιορίζεται σε όσους αναφέρει προηγούμενο άρθρο του Ν/Σ, αφήνοντας εκτός Οργανογράμματος ένα μεγάλο μέρος του Δημοσίου. Η τροπολογία περιλαμβάνει όλες τις μονάδες και όλους τους υπαλλήλους (με τις προβλέψεις του Ν. 4093/2012).
Ιστορικό: Το Άρθρο 16 δεν προβλέπει να τηρείται ιστορικό. Συνεπώς δεν υποστηρίζει τεκμηριωμένη αξιολόγηση των μεταβολών στον χρόνο.
Αξιοπιστία: Το Άρθρο 16 δεν προβλέπει κεντρικό αποθετήριο. Όταν επαναλαμβάνονται πληροφορίες σε πολλές βάσεις δεδομένων προκύπτουν ασυμφωνίες στοιχείων, καθώς οι ενημερώσεις γίνονται χωριστά. Η τροπολογία όχι μόνον προβλέπει κεντρικό αποθετήριο αλλά και διασφαλίζει ότι τα οργανογράμματα των φορέων θα δημιουργούνται ως παράγωγα από το κεντρικό οργανόγραμμα.
Αυτό υποστηρίζει και ενισχύει τον επιτελικό ρόλο του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης.
Προσβασιμότητα: Το Άρθρο 16 δεν προβλέπει την ελεύθερη (με αιτιολογημένους περιορισμούς για λόγους εθνικής ασφάλειας) πρόσβαση στα δεδομένα του Ψηφιακού Οργανογράμματος. Αυτό δεν συνάδει με τις αρχές της διαφάνειας ούτε με τις διεθνείς τάσεις και πρακτικές.
Υποχρεωτικότητα: Η τροπολογία επιβάλλει κάθε αλλαγή δομής ή στελέχωσης να ισχύει μόνον εάν έχει λάβει Αριθμό Καταχώρισης στο Οργανόγραμμα (ΑΚΟ), κατά το πρότυπο του ΑΔΑ της Διαύγειας ή του ΑΔΑΜ των συμβάσεων και των εντολών πληρωμής που καταχωρίζονται στο
Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων. Επίσης, διασφαλίζει (κατά το δυνατόν) την ορθή λειτουργία του οργανογράμματος ορίζοντας ότι η μη τήρηση των προβλεπομένων αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα.
Η βασική διαφορά από το άρθρο του Ν/Σ είναι ότι με την τροπολογία νομοθετούνται όσα είναι ήδη γνωστό ότι χρειάζονται για ένα πλήρες και λειτουργικό Ψηφιακό Οργανόγραμμα, και τίθενται προθεσμίες, ώστε να μη βραδύνει η υλοποίησή του. Η πράξη έχει δείξει ότι οι Υπουργικές
Αποφάσεις συχνά δεν εκδίδονται εγκαίρως, καθιστώντας νόμους ανενεργούς, και ενδέχεται να αντιμετωπίζουν τα ζητήματα με τρόπο διαφορετικό από τον αρχικά αναμενόμενο. Ως εκ τούτου, οι Υπουργικές Αποφάσεις πρέπει να περιορίζονται μόνο σε επιμέρους λεπτομέρειες.
Τέλος, η τροπολογία, αποκλείοντας οιαδήποτε δαπάνη προς μονάδα ή άτομο εκτός Ψηφιακού Οργανογράμματος, διασφαλίζει την πληρότητά του και δημιουργεί υποδομή για οικονομική παρακολούθηση των δαπανών ανά κέντρο κόστους.
Η πλήρης δομική αποτύπωση του Δημοσίου είναι απαραίτητη για τεκμηριωμένη και δίκαιη λήψη αποφάσεων. Οι λειτουργικές αδυναμίες του Δημοσίου κοστίζουν σε όλους τους πολίτες, και όχι μόνον χρήμα. Η τροπολογία συνάδει απολύτως με τους στόχους του Ν/Σ, όπως τους παρουσίασε η υπουργός στην Επιτροπή της Βουλής, και αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να πραγματοποιηθούν. Ευελπιστούμε ότι, αν η υπουργός την ενσωματώσει σήμερα στο άρθρο 16, θα το υπερψηφίσουν όσοι τάσσονται με τη διαφάνεια και το δίκαιο, ανεξάρτητα από τη στάση που θα κρατήσουν για τα υπόλοιπα άρθρα του Ν/Σ.
Με ένα σωστό Ψηφιακό Οργανόγραμμα θα μεταβούμε από το σήμερα, όπου ούτε ο αρμόδιος υπουργός δε γνωρίζει τη δομή και τη στελέχωση του Δημοσίου, σε νέα εποχή διαφάνειας, ανοικτών δεδομένων και συλλογικής συνεργασίας όλων μας για τη βελτίωση του Κράτους μας.
Τα σημαντικά πλεονεκτήματα του σωστού Ψηφιακού Οργανογράμματος και τα πολλαπλά οφέλη από αυτό για την πατρίδα μας όχι απλώς δικαιολογούν αλλά επιβάλλουν κάθε βουλευτής να επανεξετάσει με προσοχή το θεμελιώδες αυτό ζήτημα και να κρίνει αν θα υποστηρίξει και αν θα υπερψηφίσει την τροπολογία.
Λόγω της διαδικασίας του επείγοντος, με την οποία εισάγεται προς ψήφιση το Ν/Σ, μόνον η κυβερνητική πλειοψηφία μπορεί να φέρει τροπολογίες. Αυτό όμως δεν εμποδίζει τους υπόλοιπους βουλευτές, αλλά και τους πολίτες, να απαιτήσουν οργάνωση και πλήρη διαφάνεια στο Δημόσιο. Οι ζωές όλων μας ρυθμίζονται από το Κράτος μας και είναι προς το γενικό συμφέρον το Κράτος μας να λειτουργεί με τον καλύτερο τρόπο.
Τροπολογία για το Άρθρο 16:
Ψηφιακό Οργανόγραμμα της Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Δημιουργείται σε βάση δεδομένων Οργανόγραμμα της Δημόσιας Διοίκησης, στο οποίο αποτυπώνεται η διάρθρωση και η στελέχωση όλων των φορέων του δημόσιου τομέα, όπως αυτός είχε οριοθετηθεί με το άρθρο 1 παρ. 6 του ν. 1256/1982 πριν τη θέση σε ισχύ του άρθρου 51 του ν. 1892/1990, συμπεριλαμβανομένων όλων των φορέων που απαριθμούνται ειδικότερα στο άρθρο 14 παρ. 1 του ν. 2190/1994 και μη εξαιρουμένων των περιπτώσεων που απαριθμούνται στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 1 του ν. 3812/2009. Το Οργανόγραμμα περιλαμβάνει τυποποιημένη δομική αποτύπωση του Δημοσίου, με όλες τις οργανικές μονάδες των ως άνω φορέων και με το κάθε φύσεως και με οποιαδήποτε υπηρεσιακή σχέση δημοσίου δικαίου ή σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου προσωπικό.
Σε κάθε οργανική μονάδα αποδίδεται μοναδικός Αναγνωριστικός Κωδικός Μονάδας (ΑΚΜ), ενώ για κάθε υπάλληλο χρησιμοποιείται ως αναγνωριστικός κωδικός ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) του. Κάθε οργανική μονάδα συναρτάται με την ιεραρχικά ανώτερή της και κάθε άτομο με τη μονάδα στην οποία υπηρετεί. Οι ΑΚΜ και ΑΦΜ θα συναρτώνται στο εξής σε οποιαδήποτε ψηφιακά δεδομένα αναφέρονται σε οργανική μονάδα ή υπάλληλο αντιστοίχως, ως δυνατότητα διασύνδεσης πρόσθετων στοιχείων με το Ψηφιακό Οργανόγραμμα.
Τα περιγράμματα θέσεων εργασίας της κάθε οργανικής μονάδας συναρτώνται με τον ΑΚΜ της. Αυτά αποτελούν πρόσθετο αναπόσπαστο μέρος του Ψηφιακού Οργανογράμματος αλλά η προσάρτησή τους είναι ανεξάρτητη από τη δημιουργία του και κατ’ ουδένα τρόπο επηρεάζει, καθυστερεί ή παρακωλύει την πλήρη αποτύπωση της δομής και της στελέχωσης των μονάδων.
Το Οργανόγραμμα τηρείται σε κεντρικό ιστότοπο με τρόπο ώστε να είναι ευχερώς προσβάσιμο στον μέσο χρήστη διαδικτύου και να επιτρέπει την αναζήτηση πληροφοριών, σύμφωνα με τις αρχές των ανοικτών δεδομένων. Αποτυπώνει πάντοτε επακριβώς και πλήρως τη δομή ολόκληρης της Δημόσιας Διοίκησης, έως το επίπεδο του κάθε ατόμου. Την ευθύνη της διαχείρισης της υπολογιστικής υποδομής του Ψηφιακού Οργανογράμματος έχει το Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών. Οι Διευθύνσεις Διοικητικού και οι κατά περίπτωση αρμόδιες για τα θέματα οργάνωσης μονάδες του εκάστοτε φορέα, είναι υπεύθυνες για τις καταχωρίσεις στο Ψηφιακό Οργανόγραμμα, μέσω πιστοποιημένης πρόσβασης, κατά τις προβλέψεις του παρόντος άρθρου.
Για λόγους εθνικής ασφάλειας επιτρέπεται να τίθενται αιτιολογημένα περιορισμοί προσβασιμότητας σε συγκεκριμένα τμήματα του Ψηφιακού Οργανογράμματος.
Η δημιουργία του Ψηφιακού Οργανογράμματος πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός τριμήνου από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου.
Το ιστορικό των αλλαγών δομής και στελέχωσης θα διατηρείται στο σύστημα, ευχερώς προσβάσιμο στον μέσο χρήστη διαδικτύου, με τρόπο που να επιτρέπει την εμφάνιση του Οργανογράμματος για οποιαδήποτε ημερολογιακή ημέρα, καθώς και τον εντοπισμό των μεταβολών του μεταξύ δύο ημερομηνιών.
Στο Οργανόγραμμα καταχωρίζονται αμελλητί, και πάντως όχι αργότερα από μία εβδομάδα από την έκδοση της αντίστοιχης πράξης, οι αλλαγές στη δομή των φορέων και στην κατανομή των υπηρετούντων υπαλλήλων, με μέριμνα του οργάνου που τις εξέδωσε. Σε περίπτωση συναρμοδιότητας η μεταβολή καταχωρίζεται με μέριμνα των συναρμοδίων. Σε κάθε καταχώριση μεταβολής αποδίδεται ένας Αριθμός Καταχώρισης στο Οργανόγραμμα (ΑΚΟ), ο οποίος παράγεται αλγοριθμικά (κατ’ αναλογία με τον ΑΔΑ της Διαύγειας) και την πιστοποιεί. Κάθε καταχώριση περιλαμβάνει εγκεκριμένη ηλεκτρονική χρονοσφραγίδα και εγκεκριμένη ηλεκτρονική υπογραφή.
Ο ΑΚΟ αποτελεί προϋπόθεση ισχύος οιασδήποτε μεταβολής σε δομή ή σε στελέχωση φορέα.
Για λόγους ακεραιότητας και αξιοπιστίας των δεδομένων, το ψηφιακό οργανόγραμμα θα διατηρείται σε μοναδικό κεντρικό αποθετήριο, με τις απαραίτητες τεχνολογικές προβλέψεις διασφάλισης των στοιχείων του.
Οργανόγραμμα οιουδήποτε φορέα ή μονάδας (συμπεριλαμβανομένων των οργανογραμμάτων του ν. 3861/2010 που αναρτώνται υποχρεωτικά στους ιστοτόπους των υπηρεσιών) θα αντλείται αποκλειστικά από το κεντρικό Ψηφιακό Οργανόγραμμα με χρήση ειδικής προς τούτο πιστοποιημένης διαδικτυακής εφαρμογής.
Με απόφαση του Υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης, που εκδίδεται εντός ενός (1) μηνός από την έναρξη ισχύος του παρόντος, ρυθμίζονται τα λεπτομερειακά και τεχνικά θέματα για την εφαρμογή του παρόντος νόμου, ιδίως αυτά που αφορούν την τυποποίηση της δομής των πληροφοριών του Οργανογράμματος, την έκδοση Αναγνωριστικού Κωδικού Μονάδας (ΑΚΜ) και Αριθμού Καταχώρισης στο Οργανόγραμμα (ΑΚΟ) για κάθε μεταβολή της, τις τεχνικές λεπτομέρειες της καταχώρισης στο Οργανόγραμμα, την ίδρυση και λειτουργία του δικτυακού τόπου του Ψηφιακού Οργανογράμματος, την τήρηση κεντρικού αρχείου με τις καθημερινές αποτυπώσεις της δομής και της στελέχωσης του Δημοσίου.
Μετά τη δημιουργία του Οργανογράμματος, ο ΑΚΟ οργανικών μονάδων και υπαλλήλων θα αποτελεί προϋπόθεση για την κανονικότητα κάθε σχετικής δαπάνης (χρηματοδότηση φορέων, μισθοδοσία, προμήθειες, προβλέψεις στον προϋπολογισμό, κτλ.).
Η μη τήρηση των προβλέψεων του παρόντος άρθρου συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα.
NAYTEMΠΟΡΙΚΗ 26/11/2016
