Σε 2 μετωπικές συγκρούσεις τρένων, στην πρώτη 2 ηλεκτράμαξες, στη δεύτερη 2 με ντιζελομηχανές, σε ποια είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος πρόκλησης πυρόσφαιρας;

(Ερώτηση προς το ChatGPT με αφορμή την σύγκρουση των τρένων στη Σλοβακία.):

Ερ.: Σε 2 μετωπικές συγκρούσεις τρένων, στην πρώτη 2 ηλεκτράμαξες, στη δεύτερη 2 με ντιζελομηχανές, σε ποια είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος πρόκλησης πυρόσφαιρας;

Απάντηση:
Στην σύγκρουση μεταξύ δύο ντιζελομηχανών ο κίνδυνος πυρόσφαιρας (μεγάλης στιγμιαίας φωτιάς/έκρηξης από αναφλεχθέν καύσιμο/ατμούς) είναι γενικά πολύ μεγαλύτερος απ’ ό,τι στην πρόσκρουση δύο ηλεκτροκίνητων ηλεκτράμαξών.

Γιατί

Καύσιμο (diesel) και δεξαμενές: οι ντιζελομηχανές έχουν μεγάλες δεξαμενές υγρού καυσίμου. Σε σφοδρή μετωπική σύγκρουση οι δεξαμενές μπορούν να rupture, να ψεκαστεί ή/και να εξατμιστεί μέρος του καυσίμου, δημιουργώντας αναφλέξιμο νέφος ή πιστόλι-ψεκασμό που μπορεί να αναφλεγεί άμεσα — σενάριο που ευνοεί «πυρόσφαιρα» ή μεγάλη ξαφνική φλόγα/έκρηξη.

Αντίδραση και θερμική ενέργεια: ο σπινθηρισμός από μεταλλική επαφή, θερμοκρασίες τριβής, σπινθήρες από σπασμένα ηλεκτρικά/εξαρτήματα κ.λπ. παρέχουν εύκολη πηγή ανάφλεξης για ατμούς/ψεκασμένο καύσιμο.

Στις ηλεκτράμαξες: δεν υπάρχει μεγάλο αποθηκευμένο υγρό καύσιμο — η ενέργεια προέρχεται από γραμμές επαφής/ανεξάρτητες μπαταρίες/εναλλάκτες. Ενδεχόμενες φωτιές λόγω βραχυκυκλωμάτων/τόξων είναι πιθανές αλλά τυπικά προκαλούν ηλεκτρικές φωτιές και τοπικές πυρκαγιές, όχι τη μαζική πυρόσφαιρα που δίνει η ανάφλεξη μεγάλης ποσότητας πετρελαίου υπό μορφή αεροστεγούς νέφους ή ψεκασμού.

Άλλα στοιχεία που μετρούν: ταχύτητα σύγκρουσης, ποσότητα/θέση καυσίμου, παρουσία φορτίου επικίνδυνων υλών, δομικά χαρακτηριστικά (π.χ. προστατευτικές δεξαμενές), και περιβάλλον (κλειστός χώρος, σήραγγα) μπορούν να αυξήσουν ή να μειώσουν τον κίνδυνο.

Συμπέρασμα

Αν συγκρίνουμε απλώς τα δύο σενάρια, η μετωπική σύγκρουση δύο ντιζελομηχανών έχει μεγαλύτερο κίνδυνο για πυρόσφαιρα λόγω του άφθονου υγρού καυσίμου και της πιθανότητας δημιουργίας αναφλέξιμου καυσίμου/ατμού.
Στις ηλεκτροκίνητες αμαξοστοιχίες ο κίνδυνος είναι περισσότερο για ηλεκτρικές/τοπικές φωτιές παρά για μεγάλη πυρόσφαιρα.

(Εγώ όμως έβαλα και άλλο σενάριο)

Ερ.: Και αν στις ηλεκτρικές, κατά τη σύγκρουση, χυθούν έλαια σιλικόνης;

Απάντηση:
Αν σε μια ηλεκτροκίνητη σύγκρουση χυθούν έλαια σιλικόνης (π.χ. από μετασχηματιστές, μονωτικά, αποσβεστήρες κραδασμών ή υδραυλικά συστήματα), τότε ο κίνδυνος πυρόσφαιρας παραμένει σαφώς μικρότερος απ’ ό,τι με ντίζελ, αλλά δεν είναι μηδενικός — εξαρτάται από τις συνθήκες.

Τι είναι τα έλαια σιλικόνης

Είναι συνθετικά υγρά με βάση πολυδιμεθυλοσιλοξάνες (PDMS).

Χρησιμοποιούνται γιατί είναι μονωτικά, σταθερά στη θερμότητα και πολύ πιο δύσκολα αναφλέξιμα από τα ορυκτέλαια.

Έχουν πολύ υψηλό σημείο ανάφλεξης (συνήθως 300–350 °C) και χαμηλή πτητικότητα, οπότε δεν δημιουργούν εύκολα αναφλέξιμα ατμοσφαιρικά μείγματα.

Τι μπορεί να συμβεί σε σύγκρουση

Αν διαρρεύσουν και έρθουν σε επαφή με πολύ θερμά μέρη ή ηλεκτρικό τόξο, μπορεί να αναφλεγούν τοπικά.

Η καύση τους είναι πιο αργή και πυκνή, με παχύ λευκό καπνό, όχι εκρηκτική.

Δεν σχηματίζουν αεροζόλ εύκολα όπως το ντίζελ, άρα δεν δημιουργούν "πυρόσφαιρα" (δηλαδή στιγμιαίο αναφλέξιμο νέφος).

Συνολική εκτίμηση
Παράγοντας Ντιζελομηχανές - Ηλεκτρικές με έλαια σιλικόνης
Εύφλεκτο καύσιμο Πολύ - Πολύ λίγο
Πτητικότητα Υψηλή - Πολύ χαμηλή
Κίνδυνος πυρόσφαιρας Υψηλός - Πολύ χαμηλός
Πυρκαγιά επαφής Πιθανή - Περιορισμένη και τοπική.

Χ.Τζ.