Η γερμανική πολιτική στη διένεξη Ελλάδας – ΠΓΔΜ, μία αιτιατή προσέγγιση
Η γερμανική εμπλοκή στη διένεξη της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ είναι πολυεπίπεδη και λαμβάνει χώρα σε διαφορετικούς άξονες. Η Α. Μέρκελ δήλωσε στο πρόσφατο παρελθόν ότι ασχολείται «προσωπικά» με το θέμα. Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι προσωπικό αλλά αφορά την προώθηση των γερμανικών επενδύσεων στην ΠΓΔΜ.
Εν πρώτης, ερήμην της χώρας μας έχουν πραγματοποιηθεί πολυμερείς συναντήσεις μεταξύ πολιτικών και ακαδημαϊκών στη Γερμανία. Αυτά μετά από πρωτοβουλία της Α. Μέρκελ σε συνεργασία με φορείς στη γειτονική χώρα σε μία προσπάθεια καθορισμού μίας κοινής γραμμής άμυνας έναντι πιθανών αρνητικών εξελίξεων που θα προέλθουν από την πλευρά της αλβανικής συνιστώσας.
Οι γερμανικοί φόβοι για αστάθεια στα Σκόπια ενεργοποιούν τη γερμανική διπλωματία προκειμένου να εξασφαλιστεί η πολιτική σταθερότητα στη χώρα. Η επιλογή αυτή γίνεται με κριτήριο την ανάγκη προστασίας των γερμανικών οικονομικών συμφερόντων στην ΠΓΔΜ, αφού σημαντικές δημόσιες επιχειρήσεις ελέγχονται από γερμανικών συμφερόντων εταιρείες.
Το 2010 η κυβέρνηση της γείτονος ζήτησε με δική της πρωτοβουλία τη διενέργεια του Investment Policy Review σε μία προσπάθεια προσέλκυσης επενδυτών προκειμένου να ενισχυθεί η χειμάζουσα οικονομία της ΠΓΔΜ και αντιμετωπιστεί το οξύ πρόβλημα ανεργίας. Η εξέλιξη αυτή αποτέλεσε ευκαιρία για τη Γερμανία προκειμένου να ενισχύσει τις εκεί επενδύσεις της εκμεταλλευόμενη ένα νομοθετικό πλαίσιο που προσέφερε γη και ύδωρ στους Γερμανούς επενδυτές.
Τον Οκτώβριο του 2013 16 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της αυτοκινητοβιομηχανίας και των τηλεπικοινωνιών εξέφρασαν την επιθυμία να επενδύσουν στην ΠΓΔΜ. Ωστόσο απαραίτητη προϋπόθεση για τους γερμανικούς επενδυτές ήταν η πολιτική σταθερότητα και η διευθέτηση της διένεξης με την Ελλάδα. Η κυβέρνηση των Σκοπίων κατέβαλλε κάθε προσπάθεια προκειμένου να διαμορφώσει ένα θεσμικό πλαίσιο που θα προσφέρει θεσμικές και οργανωτικές εγγυήσεις στους Γερμανούς επενδυτές και ένα ιδιαίτερα φιλικό επενδυτικό περιβάλλον.
Οι αλλαγές στη νομοθεσία ικανοποίησαν τότε την Βαυαρή Υπουργό Οικονομικών η οποία εξέφρασε την ικανοποίηση για τις «τεράστιες προσπάθειες πει ου καταβάλλει η κυβέρνηση». Ειδικότερα η γερμανική εταιρεία του χώρου των τηλεπικοινωνιών Breitband Niedersachsen προχώρησε σε συμφωνία (2014) με την κυβέρνηση για την υλοποίηση έργου συνολικής αξίας 400 εκ. ευρώ από τα οποία τα 150 εκ. θα προέλθουν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Ιδίας σημασίας είναι η επένδυση της AGCO R&D ύψους 409 εκ. ευρώ, ιδιωτική εταιρεία συμφερόντων Φιλανδίας, Γερμανίας, Γαλλίας.
Παράλληλα άνοιξαν και πολυάριθμες μικρές μονάδες μεταποίησης όπως το εργοστάσιο Γερμανο-σκοπιανών συμφερόντων στη Βίνιτσα. (Νοέμβριος 2014), ενώ σημαντικές επενδύσεις έγιναν από Αυστριακές εταιρείες οι οποίες επωφελούνται της γερμανικής διείσδυσης.
Οι προσδοκίες για επενδύσεις το 2014 ήταν μεγάλες, αφού τουλάχιστον 20 εταιρείες εξέφρασαν ενδιαφέρον να επενδύσουν στα Σκόπια, ενώ άλλες διεύρυναν την κατασκευαστική τους βάση (βλ. ενδεικτικά εταιρείες ηλεκτρονικών Johnson Controls, Johnson Matthey). Στα πλαίσια διευκόλυνσης των επενδυτών η κυβέρνηση Γκρούεβσκι δημιούργησε βιομηχανικές ζώνες και ζώνες τεχνολογίας ανά τη χώρα, μειώνοντας ή μηδενίζοντας την φορολογία των ξένων επενδύσεων.
Ο μεγαλύτερος εταίρος της ΠΓΔΜ στη πεδίο των εξαγωγών είναι η Γερμανία (28%) και ακολουθεί η Σερβία (14%). Στον αντίποδα σε επίπεδο εισαγωγών πρώτη χώρα έρχεται η Ελλάδα (13%)και ακολουθεί η Γερμανία (12%). Η εμφανής ή υποδόρια προσπάθεια των Σλαβομακεδόνων είναι να υπερκεράσει η Γερμανία την Ελλάδα σε επίπεδο διμερούς εμπορίου και να καταστεί ο αδιαμφισβήτητος στρατηγικός εταίρος της ΠΓΔΜ. Αυτό με βάση την ασαφή εκτίμηση ότι η ελληνική οικονομική διείσδυση ενισχύει την πολιτική επιρροή της Ελλάδας στα Σκόπια. Αυτό ωστόσο δεν ισχύει, αφού οι άμεσες ξένες επενδύσεις από ελληνικής πλευράς δεν έχουν ρευστοποιηθεί σε πολιτικό επίπεδο και σε καμία περίπτωση δεν έχουν αναχαιτίσει τον μεγαλοϊδεατισμό και μεγαλομανία των γειτόνων μας.
Τα παραπάνω καταδεικνύουν με σαφή τρόπο τα κίνητρα εμπλοκής της Γερμανίας στη διένεξη Ελλάδας-ΠΓΔΜ, τη στήριξη που παρέχουν στα Σκόπια αλλά και τη χρήση του όρου «Μακεδονία» για τη ΠΓΔΜ από τη γερμανίδα καγκελάριο. Η γερμανική στρατηγική αναδεικνύει πτυχές μίας επιθετικής, επεκτατικής οικονομικής πολιτικής και τη χρήση της γεω-οικονομίας ως ένα εργαλείο διεύρυνσης της πολιτικής επιρροής στα Βαλκάνια.
Γ. Βοσκόπουλος, PhD
Associate Professor of European Studies
Head of the Department of International and European Studies
University of Macedonia, Thessaloniki, Greece